Thiếu tướng Hoàng Sâm: Huyền thoại tình báo, anh hùng Việt Nam.

Bài báo tập trung vào Thiếu tướng Hoàng Sâm (Trần Văn Kỳ), một người con ưu tú của quê hương Quảng Bình, trong bối cảnh địa phương đang tổ chức hội thảo khoa học về ông. Ông là hậu duệ của dòng họ Trần tại xã Văn Hóa, một dòng họ lâu đời đã sản sinh nhiều nhân tài và đóng góp lớn cho đất nước. Từ nhỏ, Thiếu tướng Hoàng Sâm đã gặp Nguyễn Ái Quốc ở Thái Lan và theo Người tham gia cách mạng, trở thành nhà chỉ huy quân sự tài năng. Dòng họ Trần và cộng đồng xã Văn Hóa luôn tự hào, gìn giữ, truyền bá tấm gương và tưởng nhớ ông qua các nghi lễ truyền thống và hoạt động giáo dục thế hệ trẻ. Để tri ân công lao to lớn của Thiếu tướng, xã Văn Hóa đang huy động nguồn lực xây dựng Nhà lưu niệm Hoàng Sâm, dự kiến khởi công vào cuối năm 2024.

(QBĐT) – Trong bối cảnh Tỉnh ủy, UBND tỉnh Quảng Bình cùng Viện Lịch sử quân sự (Bộ Quốc phòng) đang phối hợp tổ chức hội thảo khoa học trọng thể với chủ đề: “Thiếu tướng Hoàng Sâm – Người Cộng sản kiên trung, nhà chỉ huy quân sự tài năng, người con ưu tú của quê hương Quảng Bình”, tại xã Văn Hóa (huyện Tuyên Hóa), cộng đồng dân cư và bà con dòng tộc cũng đang khắc khoải tưởng nhớ về người con ưu tú đã làm rạng danh quê hương.

Dòng họ Trần tại Văn Hóa: Nguồn cội và Di sản

Theo lời kể của ông Trần Xuân Quế, một hậu duệ gọi Thiếu tướng Hoàng Sâm (tên khai sinh Trần Văn Kỳ) bằng bác, thủy tổ của dòng họ Trần tại xã Văn Hóa là cụ Trần Cảnh Nông, một võ quan hiển hách dưới triều Lê. Cụ Trần Cảnh Nông từng được vua Lê Thánh Tông cử trấn giữ vùng Hoành Sơn, lập doanh trại kiên cố nhằm ngăn chặn sự xâm lấn từ quân Chiêm Thành phương Nam.

Cụ Trần Cảnh Nông có ba người con trai: Trần Cảnh Huống (trưởng), Trần Cảnh Phúc (thứ), và Trần Cảnh Tân (út). Khi trưởng thành, hai người con thứ và út đã rời làng lập nghiệp phương xa, trong khi người con trưởng Trần Cảnh Huống ở lại quê nhà, nối nghiệp làm thầy dạy học. Trên mảnh đất Lệ Sơn, cụ Trần Cảnh Huống đã sinh hạ ba người con trai là Trần Công Dụng, Trần Như Du và Trần Như Bàn, từ đó hình thành các nhánh họ Trần đời sau.

Thiếu tướng Trần Văn Kỳ là hậu duệ của nhánh cụ Trần Như Du. Dù cụ Du đã sinh dưỡng nhiều thế hệ con cháu, nhưng do biến cố chiến tranh chống Pháp, dân làng phải tản cư lên núi, khiến gia phả bị thất lạc và nhiều đời bị gián đoạn trong việc ghi chép.

Về phả hệ gần đây, cụ cố nội của Thiếu tướng Trần Văn Kỳ là Trần Học, cụ nội là Trần Hách. Cụ Trần Hách sinh hạ hai người con trai là Trần Ngổng và Trần Hạc. Vợ chồng cụ Trần Ngổng sau đó sinh được ba người con trai: Trần Văn Kỳ (tức Thiếu tướng Hoàng Sâm), Trần Khôi và Trần Khoa. Khi xây dựng gia đình, Thiếu tướng Hoàng Sâm đã lần lượt sinh hạ năm người con: Hoàng Thị Lan (sinh năm 1948, đã từ trần), Hoàng Mộng Liên (sinh năm 1950), Hoàng Sùng (sinh năm 1952), Hoàng Thu Thủy (sinh năm 1955) và Hoàng Hải (sinh năm 1961, đã từ trần). Nối gót thân phụ, hầu hết các con của Thiếu tướng Hoàng Sâm đều tiếp bước tham gia phục vụ trong lực lượng vũ trang.

Ông Trần Đức Hiến, Chủ tịch UBND xã Văn Hóa, thông tin: “Xã chúng tôi hiện có hơn 1.100 hộ dân với gần 3.700 nhân khẩu, trong đó, dòng họ Trần chiếm khoảng một phần ba tổng dân số. Bà con họ Trần luôn thể hiện tinh thần đoàn kết, tương thân tương ái, sẻ chia những gian nan trong mọi biến cố thiên tai, hoạn nạn, đồng thời tích cực chung tay xây dựng nông thôn mới. Qua các thời kỳ chiến tranh lẫn hòa bình, dòng họ Trần tại Văn Hóa đã sản sinh ra nhiều nhân tài kiệt xuất, có những đóng góp vô cùng to lớn vào sự nghiệp giải phóng dân tộc và công cuộc kiến thiết đất nước”.

Dấu ấn của Người Con Ưu Tú

Thời kỳ trước Cách mạng tháng Tám, khi đất nước chìm trong ách đô hộ của thực dân Pháp và đời sống nhân dân vô cùng cơ cực, cậu bé Trần Văn Kỳ cùng gia đình đã di cư sang Thái Lan sinh sống. Chính tại đây, nhân duyên đã đưa Trần Văn Kỳ gặp gỡ Nguyễn Ái Quốc, người đang hoạt động cách mạng dưới bí danh Thầu Chín. Nhận thấy tố chất sáng dạ, nhanh nhẹn ở cậu bé Kỳ mới 12 tuổi, Người đã tin tưởng giao phó nhiệm vụ liên lạc. Từ đó, Trần Văn Kỳ đã đi theo Thầu Chín, cùng Người lăn lộn khắp nơi trong hành trình hoạt động cách mạng, để rồi sau này làm nên tên tuổi lẫy lừng của Thiếu tướng Hoàng Sâm.

Nhà thờ họ Trần tại xã Văn Hóa từ lâu đã trở thành điểm tụ họp linh thiêng, là nơi con cháu muôn phương hội ngộ, giao lưu, tìm về nguồn cội mỗi khi có dịp. Nơi đây còn có tấm bia tưởng niệm 30 liệt sỹ của dòng họ Trần, trong đó tên của Thiếu tướng Hoàng Sâm được trang trọng khắc ghi ở hàng đầu, minh chứng cho sự hy sinh cao cả và đóng góp to lớn của ông.

Anh Trần Xuân Linh, Bí thư Đoàn xã Văn Hóa, đồng thời là một hậu duệ trong dòng họ của Thiếu tướng Hoàng Sâm, bộc bạch: “Cứ mỗi dịp rằm, lễ lớn hay Tết đến, chúng tôi đều tề tựu tại nhà thờ họ để tảo mộ, dâng hương. Noi gương các thế hệ tiền nhân, chúng tôi luôn duy trì các nghi lễ truyền thống nhằm gìn giữ bản sắc và gia phong tốt đẹp của dòng họ. Mỗi lần đến đây, được nghe các cụ cao niên kể lại những câu chuyện về Thiếu tướng Hoàng Sâm – một người con ưu tú của quê hương và dòng tộc – lòng tôi lại dâng trào niềm xúc động và tự hào khôn xiết”.

Đại lễ chạp mộ (ngày 2 tháng 11 âm lịch) là dịp đông đảo con cháu dòng họ Trần từ khắp nơi tề tựu về nhà thờ họ tại xã Văn Hóa. Sáng sớm ngày hôm đó, tiếng trống họ vang vọng như hiệu lệnh triệu tập, con cháu cùng nhau tập trung tại nhà thờ, thành kính dâng hương lên bàn thờ tổ tiên. Trong không khí ấm cúng của bữa cơm thân mật, bà con dòng họ Trần không ngừng tự hào kể cho nhau nghe về tấm gương sáng ngời của Thiếu tướng Hoàng Sâm, đặc biệt là những cống hiến vĩ đại của ông cho sự nghiệp cách mạng, cho đất nước và dân tộc.

Không chỉ riêng những người con dòng họ Trần, mà toàn thể cộng đồng dân cư xã Văn Hóa đều luôn thể hiện niềm tự hào sâu sắc mỗi khi nhắc đến người con ưu tú của quê hương mình. Ông Nguyễn Thanh Sơn, Chủ tịch Hội Cựu chiến binh xã Văn Hóa, chia sẻ: “Từ thuở thơ ấu, tôi đã được cha kể lại rất nhiều về Thiếu tướng Hoàng Sâm, đặc biệt là những năm tháng tuổi thơ ông gắn bó với quê hương, cùng với những chiến công lẫy lừng mà ông cùng quân dân cả nước đã đạt được. Chính những câu chuyện ấy đã hun đúc động lực để tôi trở thành một người lính, và cũng là nguồn cảm hứng để tôi tiếp tục truyền tải tấm gương sáng của Thiếu tướng đến thế hệ trẻ xã nhà ngày nay…”.

Cũng theo ông Nguyễn Thanh Sơn, hằng năm, Hội Cựu chiến binh xã Văn Hóa đều chủ động tổ chức các chương trình tuyên truyền sâu rộng về lòng yêu nước và niềm tự hào dân tộc cho thế hệ trẻ cùng toàn thể nhân dân. Các hoạt động này thường diễn ra vào các dịp kỷ niệm trọng đại như Ngày Thương binh Liệt sĩ (27/7) và Ngày Thành lập Quân đội nhân dân Việt Nam (22/12), hoặc thông qua các buổi lễ kết nạp đoàn viên tại những “địa chỉ đỏ” mang ý nghĩa lịch sử trên địa bàn.

Em Lê Hoàng Khánh Linh, học sinh lớp 8 Trường THCS Văn Hóa, xúc động bày tỏ: “Mỗi lần được nghe kể chuyện về Thiếu tướng Hoàng Sâm, cháu đều cảm thấy vô cùng tự hào và xúc động. Một vùng quê tuy còn nhiều khó khăn như Văn Hóa nhưng lại là nơi đã sinh ra những con người ưu tú, kiệt xuất, với nhiều cống hiến lớn lao cho đất nước, để thế hệ chúng cháu có được cuộc sống hòa bình, ấm no và hạnh phúc như ngày hôm nay. Cháu sẽ nỗ lực học tập thật tốt để trở thành một công dân có ích cho xã hội, xứng đáng là con cháu của quê hương Thiếu tướng Hoàng Sâm!”.

Xuân Vương