Bí Quyết Phượng Hoàng: Ra Quân Là Thắng Tuyệt Đối

Sau khi Đội Việt Nam Tuyên truyền Giải phóng quân (VNTTGPQ) thành lập, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chỉ thị phải giành thắng lợi trận đầu để gây tin tưởng và tạo truyền thống "ra quân là đánh thắng". Dưới sự lãnh đạo của đồng chí Võ Nguyên Giáp và đội trưởng Hoàng Sâm, Đội VNTTGPQ đã xuất sắc lập nên hai chiến công vang dội tại Phai Khắt (25/12/1944) và Nà Ngần (26/12/1944) ở Cao Bằng. Các trận đánh này áp dụng chiến thuật "hóa trang kỳ tập", trinh sát kỹ lưỡng và chọn thời điểm bất ngờ, thể hiện nguyên tắc "chắc mới đánh, đánh chắc thắng". Hai chiến thắng mở màn này không chỉ khẳng định tài năng quân sự, tạo dựng truyền thống oanh liệt cho Quân đội nhân dân Việt Nam mà còn lan tỏa uy tín cách mạng, thu hút binh lính địch quay về với chính nghĩa.

(QBĐT) – Sau khi Đội Việt Nam Tuyên truyền Giải phóng quân (VNTTGPQ) được thành lập, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chỉ thị một tầm nhìn chiến lược: “Trong vòng một tháng phải có hoạt động để gây tin tưởng cho các chiến sĩ và gây truyền thống hành động tích cực, nhanh chóng cho bộ đội”, đồng thời khẳng định quyết tâm “Trận đầu nhất định phải thắng lợi”. Với nhiệm vụ trọng đại mà Đảng và Bác Hồ giao phó, trong bối cảnh cực kỳ khó khăn, thiếu thốn, Đội VNTTGPQ dưới sự lãnh đạo tài tình của đồng chí Võ Nguyên Giáp và Đội trưởng Hoàng Sâm đã xuất sắc lập nên hai chiến công vang dội tại Phai Khắt, Nà Ngần, mở ra một trang sử oanh liệt, khởi nguồn cho truyền thống “ra quân là đánh thắng” lẫy lừng của Quân đội nhân dân Việt Nam.

    >>> Bài 1: Đất khoa bảng… nuôi chí anh hùng

    >>> Bài 2: Sự lựa chọn lịch sử

“Lai vô ảnh, khứ vô tung”

Trên hành trình tiến sâu vào khu rừng Trần Hưng Đạo huyền thoại, cô gái Tày La Hồng Hạnh từ thành phố Cao Bằng đã dẫn lối chúng tôi đến thăm Di tích lịch sử các đồn Phai Khắt (xã Tam Kim) và Nà Ngần (xã Hoa Thám) thuộc huyện Nguyên Bình, nơi ghi dấu những chiến công mở màn vang dội.

Đồn Phai Khắt, nằm cách rừng Trần Hưng Đạo 7km, nguyên là ngôi nhà của ông Nông Văn Lạc – một “hạt giống cách mạng” tiêu biểu của tỉnh Cao Bằng, người đã trực tiếp tham gia cả hai trận đánh lịch sử. Năm 1998, khi hay tin ông Nông Văn Lạc qua đời, Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã gửi thư chia buồn. Trong bức thư, Đại tướng viết: “Anh Lạc là người có công lớn trong những ngày đầu xây dựng lực lượng vũ trang, thành lập Đội VNTTGPQ theo chỉ thị của Bác Hồ. Trực tiếp chuẩn bị và tiến hành hai cuộc chiến đấu thắng lợi đầu tiên Phai Khắt, Nà Ngần và các chiến thắng tiếp theo”.

Cách đồn Phai Khắt khoảng 20km là đồn Nà Ngần, tọa lạc trên một ngọn đồi cao với địa thế hiểm trở, muốn tiếp cận phải vượt qua nhiều thung lũng. Ngôi nhà tại đây được thiết kế theo kiểu nhà sàn truyền thống, gồm 3 gian, 2 chái lợp ngói, vốn thuộc sở hữu của gia đình Phó lý Páo (Nông Văn Páo).

“Trận đầu nhất định phải thắng lợi” – lời căn dặn thiêng liêng của Bác Hồ đã trở thành kim chỉ nam hành động xuyên suốt, đặt lên vai đồng chí Võ Nguyên Giáp và đội trưởng Hoàng Sâm một trọng trách vô cùng nặng nề nhưng cũng đầy vinh quang cho Đội VNTTGPQ.

Nguyên Bí thư Tỉnh ủy Cao Bằng Dương Mạc Thăng, con trai của chính trị viên Đội VNTTGPQ Xích Thắng-Dương Mạc Thạch, hồi tưởng: Dưới sự chủ trì của đồng chí Võ Nguyên Giáp và đội trưởng Hoàng Sâm, toàn Đội VNTTGPQ đã nhất quán lựa chọn và áp dụng chiến thuật tiến công “hóa trang kỳ tập”. Việc đánh Phai Khắt, Nà Ngần được đánh giá là ngang sức ta, bởi lẽ lực lượng trực tiếp tham chiến chỉ vỏn vẹn khoảng 20 người, trang bị vũ khí thô sơ, và cán bộ chỉ huy chưa có nhiều kinh nghiệm thực tiễn chiến đấu. Thời điểm tấn công đồn phải đảm bảo yếu tố bí mật, bất ngờ tuyệt đối. Đặc biệt, sau thắng lợi, chúng ta phải rút đi an toàn, đảm bảo tính mạng và tài sản của nhân dân không bị địch trả thù.

Ông Tô Vũ Công (sinh năm 1954) ở xã Vĩnh Quang, TP. Cao Bằng, con trai của đội viên Đội VNTTGPQ Tô Vũ Dâu – người trực tiếp tham gia đánh hai đồn Phai Khắt, Nà Ngần – kể lại: Khi còn sống, cha tôi thường hay kể về các trận đánh, và luôn dành cho đội trưởng Hoàng Sâm một tình cảm đặc biệt sâu sắc về tài năng quân sự xuất chúng, đạo đức mẫu mực, tác phong chỉ huy cương quyết nhưng đầy tình thương yêu với đồng đội, đồng chí và đồng bào. Để đảm bảo “trận đầu nhất định phải thắng lợi”, công tác trinh sát đã được đội trưởng Hoàng Sâm giao cho cậu bé Hồng (tên thật Nông Văn Xương), lúc đó mới 12 tuổi, nhà ở gần đồn. Hằng ngày, bé Hồng mang rượu và thức ăn ngon vào cho tên đồn trưởng đồn Phai Khắt. Nhờ đó, mọi vị trí kho súng đạn, giờ giấc sinh hoạt, cũng như lịch đổi gác của địch… đều được bé Hồng nắm chắc và báo cáo chi tiết cho đội trưởng Hoàng Sâm.

Trận đánh đồn Phai Khắt diễn ra vào chiều 25/12/1944 với sự tham gia trực tiếp của đồng chí Võ Nguyên Giáp. Chỉ sau 30 phút chiến đấu căng thẳng, Đội VNTTGPQ đã hoàn toàn làm chủ khu vực. Ta thu được 17 khẩu súng, tiêu diệt tên đồn trưởng Pháp và bắt sống toàn bộ binh lính địch trong đồn.

Ngay sau chiến thắng Phai Khắt, Đội VNTTGPQ không ngừng nghỉ, tiếp tục hành quân thần tốc đến mục tiêu thứ hai: đồn Nà Ngần. Sáng 26/12/1944, lực lượng ta bí mật áp sát đồn địch. Toàn đội cải trang bằng những bộ quân phục kaki của lính dõng và lính tập, là chiến lợi phẩm thu được từ đồn Phai Khắt. Trận đánh đồn Nà Ngần chỉ diễn ra vỏn vẹn khoảng 15 phút. Ta tiêu diệt 5 tên địch, bắt sống 17 tên, và thu được 27 khẩu súng. Đồng chí Hoàng Văn Thái đã tự tay giương cao lá cờ đỏ sao vàng năm cánh, tự hào tung bay trên đồn Nà Ngần, khẳng định chủ quyền của cách mạng.

Chắc mới đánh… đánh chắc thắng

Đại tá, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Trần Ngọc Long, nguyên Viện phó Viện Lịch sử Quân sự, nhận định: Tướng quân Hoàng Sâm quả là một vị tướng tài ba, kiệt xuất trong nghệ thuật đánh giặc. Khi Bác Hồ và đồng chí Võ Nguyên Giáp trao trọng trách Đội trưởng Đội VNTTGPQ, mặc dù giai đoạn đầu thành lập đối mặt với muôn vàn khó khăn, gian khổ, nhưng đó cũng chính là thời điểm tài năng quân sự thiên bẩm của đội trưởng Hoàng Sâm được bộc lộ rực rỡ nhất. Hai trận thắng Phai Khắt, Nà Ngần, và sau này là trận đánh đồn Đồng Mu (châu Bảo Lạc, Cao Bằng) ngày 4/2/1945, là những minh chứng hùng hồn cho nhận định này.

Dưới sự chỉ đạo sâu sát của Bác Hồ và đồng chí Võ Nguyên Giáp, đội trưởng Hoàng Sâm đã vận dụng xuất sắc chiến thuật “hóa trang kỳ tập”, lấy ít địch nhiều, sử dụng vũ khí, đạn dược một cách tiết kiệm, hạn chế tối đa thương vong, và kiên quyết giành thắng lợi theo đúng chỉ thị của Bác. Điều này thể hiện những nét đặc sắc vượt trội về nghệ thuật quân sự Việt Nam, với tinh thần “chắc mới đánh… đánh chắc thắng”.

Đó là việc lựa chọn mục tiêu và thời điểm tiến công vô cùng phù hợp. Lực lượng ta trực tiếp đánh đồn chỉ vỏn vẹn hơn 20 người, trang bị vũ khí thô sơ, và đội ngũ cán bộ chưa từng được thử thách qua chiến đấu thực tiễn nhiều. Mục tiêu Phai Khắt và Nà Ngần lại nằm cách xa nhau, xa trung tâm chỉ huy của địch ở châu lỵ Nguyên Bình, khiến việc chi viện lẫn nhau khi có biến trở nên khó khăn. Đội trưởng Hoàng Sâm đã chọn thời cơ tiến công vào lúc địch bất ngờ nhất: đối với đồn Phai Khắt là 17 giờ, khi quân địch vừa dùng bữa tối xong; đánh đồn Nà Ngần là lúc 7 giờ sáng, khi quân địch vừa thức dậy. Đặc biệt, vào thời điểm ta tấn công, chỉ huy đồn người Pháp thường không có mặt, điều này cơ bản đã triệt tiêu hoàn toàn ý chí và sức đề kháng của địch.

Tờ báo “Việt Nam độc lập”, cơ quan tuyên truyền của Việt Minh Cao-Bắc-Lạng, trong số đặc biệt chào mừng năm mới 1945 (hiện đang được lưu giữ tại Nhà trưng bày Khu di tích Quốc gia đặc biệt rừng Trần Hưng Đạo), đã đề cập đến các sự kiện đánh đồn Phai Khắt, Nà Ngần như sau: “Ngày 11/11 ta là ngày 25/12 tây, một bộ đội lạ, ở đâu đến không rõ, kéo đến đồn Phai Khắt, tổng Kim-Mã, châu Nguyên Bình. Sau đó, người cai Tây và tất cả 17 người lính dõng mang toàn bộ khí giới trong đồn và tuyên bố với dân làng là cùng cách mạng đi đánh Nhật, rồi cùng bộ đội lạ kéo đi đâu mất”.

Đối với trận Nà Ngần, tờ báo tường thuật chi tiết: “Sáng ngày 12/11 ta là ngày 26 tây, lúc 7 giờ 14 phút, đội tuyên truyền của Việt Nam giải phóng quân kéo đến đồn Nà Ngần… Họ kéo cờ đỏ sao năm cạnh lên, xưng rõ là quân cách mạng, đến lấy súng đạn của Tây phát-xít, tuyên bố quân cách mạng Việt Nam không bắn binh lính Việt Nam, kêu gọi anh em binh lính Việt Nam giơ tay lên đầu hàng… Đội tuyên truyền giải phóng quân thu thập toàn bộ súng đạn trong đồn rồi tập hợp anh em binh lính tất cả 15 người khố xanh (trừ 2 người chạy thoát). Khai hội nghị liên hoan giữa binh lính và cách mạng đồng thời đội phái người phát truyền đơn và dán biểu ngữ khắp đồn…”

Ngô Thanh Long

>>> Bài 4: Khúc tráng ca Tây Tiến