Vào những ngày trời thu tháng 8, người dân Quảng Bình nói chung và Lệ Thủy nói riêng lại nô nức chuẩn bị cho ngày Tết độc lập với lễ hội đua thuyền lớn nhất trong năm.
Tháng 8 vào thu, về xứ Lệ, hẳn ai cũng nhận thấy trên gương mặt người dân nơi đây rạng rỡ như mong đợi một điều gì thật kỳ vĩ. Người người đua thuyền, nhà nhà đua thuyền. Dòng Kiến Giang vốn hiền hòa từ bao thuở vào thu đã dậy sóng chung vui chuẩn bị cho ngày Tết độc lập.
Đi đâu cũng thấy cảnh bơi đua tập luyện dưới sông để chuẩn bị cho giải đua vòng loại và vòng chung kết diễn ra ngày 2/9. Dù già dù trẻ, dù gái hay trai, ai nấy đều có chung một niềm vui hăng say chờ ngày giành giải vô địch.
Đua thuyền Lệ Thủy là lễ hội có từ rất lâu, sau ngày Cách mạng tháng 8 thành công 1 năm, 2/9/1946 được tổ chức lần đầu tiên. Rồi cứ thế, lễ hội đua thuyền mừng Tết độc lập được tổ chức thường niên. Các cụ sinh ra đã biết đua thuyền, con cháu cứ thế tiếp nối truyền thống quê hương. Đến hẹn lại lên, cứ vào tháng 8, khi những mùa vụ đã xong, con người tạm gác lại công việc riêng để hòa vào không khí chung của đất nước.
Đua thuyền Lệ Thủy mang đậm màu sắc văn hóa của một vùng quê sông nước, là chỗ dựa tinh thần của người dân, cho họ có thêm sức mạnh để chiến thắng thiên tai. Cầu cho mưa thuận gió hòa, mừng độc lập vinh quang của dân tộc đã trở thành lễ hội văn hóa rất đặc trưng của người dân nơi đây.
Lễ hội đua thuyền Tết Độc lập thu hút đông đảo mọi tầng lớp nhân dân trong huyện tham gia. Mỗi lần tổ chức, hội đua thuyền thường có hơn 30 thuyền bơi nam và 20 thuyền bơi nữ. Mỗi đội là một sắc màu đại diện cho chính quê nhà của mình.
Mỗi khi mùa lễ về, ai cũng náo nước đua nhau về xem hội. Dọc bờ sông Kiến Giang đông kín người, thanh niên nam nữ các làng đua cầm cờ Tổ quốc, chạy dọc bộ theo hai bờ sông hò la, cỗ vũ, động viên các thuyền đua làng mình. Dưới sông, tiếng hò reo, tiếng vỗ tay, tiếng chiêng trống khua vang. Các mẹ, các chị quần xắn qua gối, lội ra mép sông dùng nón lá, xô chậu… múc nước tạt theo thuyền để khích lệ.
Những phần thưởng mang về từ giải đua thuyền không có giá trị nhiều, nhưng thật sự đây là niềm tự hào của những làng có thuyền bơi nam nữ được giải. Dù làng đó có được giải hay không vẫn tổ chức ăn mừng. Chiếc thuyền bơi được nâng niu và cất giữ vô cùng cẩn thận để mùa sau tiếp tục.
Âm vang đua thuyền xứ Lệ không chỉ lay động lòng người dân trong tỉnh, mà còn làm vang vọng, bồn chồn những đứa con xa. Ai xa xứ trong những ngày này cũng đều mong muốn được về để tham dự lễ hội đua thuyền trên quê hương. Với họ, đua thuyền, uống dòng nước Kiến Giang đã trở thành một phần máu thịt. Bởi từ khi lọt lòng đến lúc lớn khôn, không trai làng nào không biết chèo thuyền, không gái quê nào không biết điệu hò khoan. Có một bài hát đã hát rằng:
Trai quê tay chầm đường đua gió lộng
Gái dẻo tay chèo lướt sóng khoe duyên
Rực rỡ cờ hoa nô nước đôi bờ
Duyên gái sức trai làm nên hồn xứ Lệ
Miền quê nghèo còn nhiều mưa nắng, còn nhiều bão tố nhưng tình người luôn mộc mạc thủy chung. Tính cách con người ở đây cũng như dòng Kiến Giang vậy, khi cần hiền hòa thì xanh ngắt ôm ấp lấy đất mẹ nghèo khó, nhưng khi cần kiên cường thì bất khuất trước mọi gian nguy. Đến dòng sông cũng dậy sóng. Thu này, chắc chắn phải về với xứ Lệ mình thương!
Phương Loan
(Bài viết sử dụng hình ảnh tổng hợp từ facebook)
