Vùng đệm Vườn Quốc gia Phong Nha-Kẻ Bàng, nơi sinh sống của các cộng đồng dân tộc thiểu số còn nhiều khó khăn, thường dễ bị lợi dụng vào các hành vi xâm hại tài nguyên rừng. Để giải quyết vấn đề này, Trung tâm Bảo vệ rừng và Di sản thế giới đã tập trung đẩy mạnh công tác tuyên truyền pháp luật và vận động cộng đồng tham gia bảo vệ rừng. Các trạm bảo vệ rừng đã thường xuyên tổ chức các buổi phổ biến kiến thức, tuần tra kiểm soát, và tháo gỡ bẫy tại các khu vực trọng điểm. Đặc biệt, việc giao khoán và thành lập các tổ bảo vệ rừng cộng đồng, như tại bản Phú Minh, đã giúp nâng cao ý thức và năng lực tự quản của người dân. Nhờ các nỗ lực toàn diện này, nhận thức của cộng đồng đã chuyển biến rõ rệt, số vụ vi phạm giảm đáng kể và người dân đã tích cực, chủ động hơn trong việc bảo vệ rừng và phòng cháy chữa cháy rừng.
QTO – Vùng đệm Vườn Quốc gia (VQG) Phong Nha-Kẻ Bàng, trải rộng trên 219.855ha qua các xã Phong Nha, Thượng Trạch, Kim Phú, Kim Điền, và Dân Hóa, là mái nhà chung của nhiều cộng đồng dân tộc thiểu số. Với điều kiện kinh tế – xã hội còn nhiều thách thức và nhận thức pháp luật còn hạn chế, các cộng đồng này dễ trở thành mục tiêu lợi dụng, lôi kéo vào các hành vi xâm hại tài nguyên rừng. Nhận thức rõ thực trạng này, Trung tâm Bảo vệ rừng và Di sản thế giới đặc biệt chú trọng triển khai các hoạt động tuyên truyền, vận động cộng đồng tham gia sâu rộng vào công tác bảo vệ rừng (BVR).
Trạm BVR Chà Nòi, tọa lạc tại xã Phong Nha, có trách nhiệm quản lý và bảo vệ một diện tích rừng rộng hơn 18.849ha, phân bổ thành 18 tiểu khu và 151 khoảnh. Toàn bộ khu vực này thuộc phân khu bảo vệ nghiêm ngặt, đòi hỏi sự giám sát chặt chẽ.
Ông Trần Quang Đồng, Trạm trưởng Trạm BVR Chà Nòi, nhận định rằng tại một số thôn bản thuộc vùng đệm VQG do trạm quản lý, tình trạng người dân thiếu việc làm ổn định vẫn dẫn đến việc lén lút xâm nhập rừng để mưu sinh. Đối mặt với thách thức này, nhằm nâng cao nhận thức và năng lực cộng đồng trong công tác BVR, bảo vệ đa dạng sinh học, trạm đã nghiêm túc triển khai các kế hoạch từ cấp trên và cụ thể hóa chúng vào thực tiễn địa bàn phụ trách.
“Mỗi tháng, trạm duy trì ít nhất một buổi tuyên truyền pháp luật chuyên sâu cho người dân vùng đệm. Song song đó, chúng tôi cử cán bộ tham gia các cuộc họp thôn, bản để lồng ghép phổ biến kiến thức về quản lý BVR, phòng cháy chữa cháy rừng, nghiêm cấm khai thác gỗ, săn bắt động vật rừng, thu hái lâm sản phụ trái phép, cũng như các hành vi phá rừng làm nương rẫy, lấn chiếm đất rừng cho mục đích nông nghiệp và các quy định liên quan đến bảo vệ động vật hoang dã. Từ đầu năm đến nay, trạm đã tổ chức thành công 8 đợt tuyên truyền, tiếp cận hơn 70 lượt người dân,” ông Trần Quang Đồng, Trạm trưởng Trạm BVR Chà Nòi, cho biết.
 |
| Phối hợp tuần tra bảo vệ rừng tại Vườn Quốc gia Phong Nha-Kẻ Bàng- Ảnh: N.H |
Trước đây, nhận thức về BVR của cộng đồng tại bản Phú Minh, xã Kim Phú, còn nhiều hạn chế, dẫn đến tình trạng khai thác gỗ trái phép và săn bắt động vật rừng vẫn phổ biến. Tuy nhiên, kể từ khi triển khai nhiệm vụ giao khoán BVR, ý thức của người dân đã thay đổi một cách mạnh mẽ. Ông Cao Quý Nông, Trưởng bản Phú Minh, cho biết bản có 40 hộ dân với hơn 175 nhân khẩu. Nhờ nguồn kinh phí từ BVR, bán tín chỉ carbon rừng và hỗ trợ từ các chương trình mục tiêu quốc gia, bản đã thành lập thành công 2 tổ BVR cộng đồng gồm 26 thành viên.
“Các tổ BVR cộng đồng của bản Phú Minh được giao khoán nhiệm vụ bảo vệ hơn 800ha rừng. Để thực hiện hiệu quả, các tổ đã được trang bị đầy đủ phương tiện, cho phép họ kiểm tra và xử lý kịp thời các hành vi xâm hại rừng. Hằng tháng, các tổ chủ động phối hợp với lực lượng BVR từ Trung tâm BVR và Di sản thế giới tổ chức tuần tra, kiểm soát chặt chẽ tại các khu vực giáp ranh rừng cộng đồng và các tuyến đường trọng yếu dễ bị xâm nhập, nhằm mục đích ngăn chặn triệt để hành vi khai thác lâm sản trái phép,” ông Nông chia sẻ.
Trạm BVR số 6, đặt tại xã Phong Nha, đóng vai trò then chốt như một cửa ngõ giám sát và kiểm soát mọi hoạt động di chuyển của người và phương tiện ra vào VQG Phong Nha-Kẻ Bàng. Do đó, công tác tuyên truyền, vận động người dân các xã vùng đệm được trạm xác định là một trong những nhiệm vụ chính trị trọng tâm hàng đầu.
Ông Phan Thanh Xuân, Trạm trưởng Trạm BVR số 6, cho biết mùa mưa bão thường chứng kiến sự gia tăng của các hoạt động bẫy bắt động vật hoang dã. Để đối phó, trạm đã chủ động thu thập thông tin, đồng thời tăng cường tuần tra, kiểm tra, kiểm soát, truy quét và tháo gỡ bẫy tại các khu vực trọng điểm. Từ đầu năm đến nay, lực lượng BVR của trạm đã thực hiện 272 đợt tuần tra, bao gồm 479 ngày và 207 đêm, với tổng quãng đường tuần tra vượt 2.635km; qua đó đã tháo gỡ 187 dây bẫy và phá bỏ 2 điểm nghỉ tạm bợ của đối tượng vi phạm.
Tổng kết từ đầu năm đến nay, Trung tâm BVR và Di sản thế giới đã chủ trì 291 đợt tuyên truyền, vận động và giáo dục pháp luật, tiếp cận 237 lượt tổ dân phố, thôn, bản tại các xã vùng đệm VQG, thu hút sự tham gia của 5.478 người dân. Song song đó, Trung tâm đã phối hợp thực hiện 662 đợt tuần tra, trực chốt và kiểm soát với sự tham gia của các tổ BVR tại các xã.
“Nhờ việc đẩy mạnh toàn diện công tác tuyên truyền và phổ biến pháp luật lâm nghiệp đến cộng đồng, nhận thức của người dân các xã vùng đệm VQG Phong Nha-Kẻ Bàng đã chuyển biến một cách rõ nét. Chúng tôi ghi nhận sự giảm thiểu đáng kể số vụ vi phạm qua từng năm, đồng thời người dân đã chủ động và tích cực tham gia vào các hoạt động BVR, phòng cháy chữa cháy rừng, cũng như hỗ trợ lực lượng chuyên trách trong việc phát hiện, ngăn chặn và xử lý kịp thời các hành vi xâm hại tài nguyên rừng,” ông Phạm Văn Tân, Giám đốc Trung tâm BVR và Di sản thế giới, khẳng định.
Ngọc Hải
