Bài báo giới thiệu tiểu thuyết "Đứng trước đời" của Lương Duy Niệm, tác phẩm khắc họa sâu sắc chân dung người chú của ông, thầy giáo Lương Duy Ngọc. Thầy Ngọc, dù chuyên toán, lại có niềm đam mê và gặt hái nhiều giải thưởng văn chương, cho thấy một nội tâm phong phú và khả năng vượt trội. Với lý lịch gia đình không thuận lợi trong thập niên 70, ông đã bằng nghị lực phi thường vượt qua mọi trở ngại để xây dựng gia đình hạnh phúc và được kết nạp Đảng, trở thành cán bộ quản lý giáo dục tài năng. Tác phẩm của Lương Duy Niệm, được kể chân thực từ "mắt thấy tai nghe" với ít hư cấu, không chỉ lưu giữ cuộc đời thăng trầm của thầy Ngọc mà còn khẳng định mỗi cá nhân đều là một vũ trụ riêng biệt, đóng góp vào lịch sử.
(QBĐT) – “Không một ai trên đời là tầm thường/Mỗi số phận chứa đựng một phần lịch sử/Mỗi số phận, dẫu bé nhỏ và riêng biệt/Nào hành tinh nào có thể sánh được đâu?” (Eptusenko). Nhà thơ Eptusenko cũng từng suy ngẫm: “Ngay cả anh em ruột thịt, bạn bè thân hữu/Cả đến cha mẹ mình, và người yêu duy nhất/Chúng ta vẫn ngỡ đã tường tận, thấu đáo/Nhưng thử hỏi thật lòng, ta đã thực sự hiểu gì!”
Thực tế cuộc sống khẳng định rằng, không một cá thể nào tồn tại vô nghĩa hay tầm thường. Mỗi con người, một vũ trụ thu nhỏ, ẩn chứa những chiều sâu tiềm ẩn mà ngay cả chính họ cũng chưa thể khám phá trọn vẹn. Dẫu cho sự riêng tư hay những đóng góp có vẻ nhỏ bé đến đâu, mỗi số phận đều là một mảnh ghép quan trọng, góp phần kiến tạo nên bức tranh lịch sử vĩ đại của đất nước và nhân loại. Mỗi cá nhân gói ghém những cung bậc cảm xúc, từ niềm vui rạng rỡ đến nỗi buồn sâu thẳm, và khi chiêm nghiệm từng cuộc đời, chúng ta nhận ra những lát cắt chân thực phản ánh hiện thực sâu sắc của thời đại.
Với tâm huyết dạt dào, tác giả Lương Duy Niệm, cựu giáo viên Trường cấp 3 Minh Hóa giai đoạn 1970-1980, đã dành trọn vẹn công sức để khắc họa chân dung và tái hiện hành trình cuộc đời của người chú mình, ông Lương Duy Ngọc, qua tiểu thuyết “Đứng trước đời” (do NXB Thuận Hóa ấn hành vào năm 2020). Nhân vật trung tâm, thầy giáo Lương Duy Ngọc, dù chuyên sâu về toán học, lại sở hữu một niềm đam mê mãnh liệt dành cho văn chương. Ông miệt mài, âm thầm sáng tác truyện ngắn, gieo vần Đường luật, lục bát và cả thơ tự do…
Điều đáng ngạc nhiên là dù gắn bó với bảng đen và những con số, người thầy này lại gặt hái không ít giải thưởng văn chương danh giá. Ngay cả trước khi có dịp đọc “Đứng trước đời”, người viết đã phần nào tường tận về dòng họ Lương Duy tại Lệ Sơn, Tuyên Hóa, Quảng Bình – mảnh đất quê hương của thầy giáo Lương Duy Ngọc – qua những danh tiếng lẫy lừng như Lương Duy Thứ, Lương Duy Trung, Lương Duy Cán, Lương Duy Tâm…
 Minh họa: Bìa cuốn tiểu thuyết “Đứng trước đời”. |
Tác giả Lương Duy Niệm đã nhận định sâu sắc về người chú mình: “Chú Lương Duy Ngọc là một người thông tuệ và khôn khéo. Khi đối diện với những biến cố cuộc đời, chú luôn đưa ra những quyết sách sáng suốt. Với tư duy minh triết, chú dựa vào các quy luật triết học và cặp phạm trù để nhận diện mối tương quan và tìm cách hóa giải.” Chính nhờ sự nỗ lực không ngừng nghỉ và khả năng ứng xử tinh tế, dù cuộc đời thầy giáo Lương Duy Ngọc trải qua không ít những thăng trầm, ông vẫn đạt được thành công viên mãn trong cả việc lập gia đình lẫn việc được kết nạp vào hàng ngũ của Đảng.
Vào những năm 70 của thế kỷ trước, trong bối cảnh lịch sử đầy phức tạp, với một lý lịch gia đình không mấy thuận lợi (ông nội từng giữ chức Tri phủ tỉnh Sơn Tây), việc lập gia đình và được kết nạp vào Đảng của ông đã vấp phải vô vàn trở ngại. Tuy nhiên, bằng nghị lực phi thường, ý chí kiên định và lòng nhẫn nại không lay chuyển, thầy giáo trẻ Lương Duy Ngọc đã xuất sắc vượt qua mọi thách thức. Cuộc đời ông được đền đáp xứng đáng bằng những thành quả tốt đẹp: ông kết hôn với người mình yêu thương, vinh dự được đứng trong hàng ngũ của Đảng và trở thành một trong những cán bộ quản lý tài năng của ngành giáo dục tỉnh nhà.
Với lối kể chuyện chân phương, mộc mạc và tuân thủ trình tự thời gian, Lương Duy Niệm đã tái hiện câu chuyện về người chú mình một cách “tự nhiên nhi nhiên”, tuần tự những gì đã “mắt thấy, tai nghe”, với yếu tố hư cấu được tiết chế đến mức tối thiểu. Đôi khi, tác giả còn trực tiếp trích dẫn nguyên văn những trang nhật ký và thư từ của thầy Lương Duy Ngọc. Nhờ phương pháp này, độc giả có thể thấu hiểu một cách trọn vẹn và sâu sắc hơn hành trình cuộc đời đầy thăng trầm của người thầy giáo toán tài hoa. Nếu không có tiểu thuyết “Đứng trước đời”, e rằng những lát cắt về cuộc đời, tình yêu và sự nghiệp của thầy Lương Duy Ngọc sẽ dần chìm vào quên lãng, đó sẽ là một điều vô cùng đáng tiếc.
Khi nghiền ngẫm cuốn tiểu thuyết “Đứng trước đời” của Lương Duy Niệm, người đọc càng cảm nhận sâu sắc hơn những vần thơ của Eptusenko: “Mỗi con người chứa đựng một nội tâm tiềm ẩn/Khoảnh khắc thăng hoa thiêng liêng, giây phút hạnh phúc tuyệt vời/Hay cả những khoảnh khắc đau thương kinh hoàng không thể phai mờ/Một thế giới thầm kín, nào ai có thể khám phá…”. Quả thực, những câu chuyện về cuộc đời, sự nghiệp và tình yêu của thầy giáo Lương Duy Ngọc ẩn chứa vô vàn tình tiết ly kỳ và hấp dẫn. Nếu tác phẩm tiểu thuyết này được chuyển thể thành một bộ phim điện ảnh, chắc chắn sẽ là một tác phẩm có giá trị lớn về đề tài giáo dục, chạm đến trái tim khán giả.
Mai Văn Hoan
Nguồn: Nguồn bài viết
