Cô giáo Hương nhận được món quà Tết bất ngờ từ Mai Anh, một học trò cá biệt có hoàn cảnh khó khăn, gợi nhớ chuỗi ký ức về hành trình dạy dỗ đầy thăng trầm. Vì muốn cải thiện thành tích lớp, cô Hương từng chuyển Mai Anh sang lớp khác, nhưng việc này đã đẩy Mai Anh vào khó khăn, suýt bỏ học và khiến cô giáo vô cùng day dứt, ân hận. Sau đó, cô Hương đã nỗ lực đưa Mai Anh trở lại lớp, tận tình dìu dắt em vượt qua khó khăn để hoàn thành cấp học. Gần 10 năm sau, Mai Anh, nay đã thành công và trưởng thành, quay về tri ân cô Hương bằng lời mời cưới và cuốn sách đầy ý nghĩa, khiến cô giáo vô cùng xúc động và mãn nguyện.
(QBĐT) – Cuối tháng Chạp, những cơn gió nồm ẩm liên tục thổi qua hàng mai chi chít nụ trước hiên nhà. Cô giáo Hương bất ngờ nhận được một hộp quà, với dòng chữ được viết nắn nót: “Học sinh cũ Mai Anh kính tặng cô giáo yêu chưng Tết”.
Dòng đề tặng khiến cô giáo Hương trầm tư. Sắp đến Tết rồi sao? Một mặt, nó báo hiệu kỳ nghỉ lễ đã cận kề; mặt khác, nó gợi về kỷ niệm với cô học trò từng khiến cô rơi không ít nước mắt. Đó là chuỗi ký ức đan xen niềm vui và nỗi buồn trong sự nghiệp giảng dạy của cô Hương, song cho đến nay, cô vẫn cảm thấy mãn nguyện vì không phải day dứt hối tiếc.
Tuần nào cô Hương cũng phải đau đầu vì những vi phạm của Mai Anh, khiến lớp thường xuyên bị trừ điểm thi đua. Cô bé gầy gò, với ánh mắt lanh lợi pha chút ngang bướng, dường như thiếu thốn sự quan tâm. Cô Hương tự hỏi vì sao có những đứa trẻ dường như không thể tự sửa chữa lỗi lầm. Trong khi nhiều học sinh khác chỉ cần nhắc nhở một lần là khắc phục, Mai Anh lại là trường hợp đặc biệt nhất mà cô từng gặp: một cô bé vừa ương bướng, vừa ngoan cố nhưng cũng đầy đáng thương.
Cha mẹ Mai Anh đều bỏ học trước khi hoàn thành lớp 5, thậm chí còn chưa bằng trình độ của cô bé hiện tại. Họ đi làm ăn xa, để mặc chị em Mai Anh cho bà ngoại chăm sóc. Bà ngoại của Mai Anh không biết chữ và lại bị điếc. Không ai rõ hoàn cảnh bà ngoại sinh ra mẹ Mai Anh, chỉ biết mẹ Mai Anh không có cha, và cũng bỏ học sau nhiều lần lưu ban ở cấp tiểu học.
 |
Mai Anh thường xuyên không học bài, ham chơi và có xu hướng làm những điều trái khoáy. Trong thời đại mà trẻ em được chăm sóc, giáo dục tỉ mỉ nhưng đôi khi vẫn chưa đạt được kỳ vọng, huống hồ chị em cô bé lại lớn lên tự do như những cọng cỏ dại. Ngay từ nhỏ, Mai Anh đã bộc lộ sự khác biệt. Tuy nhiên, bất kỳ giáo viên nào khi biết hoàn cảnh của em cũng đều cảm thông, chỉ có thể khuyên nhủ và động viên. Cuộc đời thật trớ trêu, không chỉ trẻ mồ côi mà cả những đứa trẻ có cha mẹ nhưng thiếu thốn sự quan tâm cũng nhận được lòng thương cảm từ xã hội.
Một lần nọ, khối 7 được bổ sung thêm lớp mới. Theo quy định, một số học sinh từ các lớp hiện có sẽ được chuyển ngẫu nhiên để hình thành lớp mới. Cô Hương đã không do dự khi đưa Mai Anh vào danh sách này, với một mong muốn giản đơn là thành tích học tập của lớp mình sẽ được cải thiện. Khi việc chia lớp hoàn tất và các lớp đã ổn định, cô Hương nghĩ rằng mình đã trút bỏ được gánh nặng đeo đẳng suốt năm lớp 6, và từ nay cô trò sẽ nỗ lực để mỗi tuần đều có thể tự hào nhận cờ thi đua. Thế nhưng….
Trong buổi sinh hoạt 15 phút đầu giờ hôm ấy, Hương bất chợt nhìn ra ngoài cửa sổ, thấy Mai Anh đang đứng nhìn vào lớp với ánh mắt khó tả: buồn bã, lưu luyến và dường như có cả sự oán trách. Liệu đó có phải là oán trách thật sự, hay chỉ là trái tim nhạy cảm của Hương tự cảm thấy có lỗi? Mai Anh rất quý cô Hương; dù ngang bướng, nhưng trong số những người lớn cô bé quen biết, cô Hương vẫn là hình mẫu mà cô bé khao khát trở thành. “Cô Hương nghiêm khắc nhưng rất vui tính, thấu hiểu và thương học sinh” – đó là lời nhận xét mà học trò dành cho cô giáo chủ nhiệm của mình. Khoảnh khắc ấy, ánh mắt ấy khiến những tiết dạy của Hương trong ngày hôm đó như bị bao phủ bởi một vầng lửa nóng. Dù vậy, Hương tự nhủ: rồi dần dần cô bé sẽ quen. Song, thực tế cho thấy không ít điều đáng tiếc đã xảy ra từ những cái “tặc lưỡi” tưởng chừng vô hại, khiến nỗi canh cánh trong lòng Hương vẫn không hề nguôi ngoai.
“Cô ơi! Mai Anh sang lớp mới còn quậy phá hơn, tuần nào cũng bỏ tiết”.
“Cô ơi! Mai Anh than thở rằng lớp mới không ai chơi cùng, cô giáo cũng không thấu hiểu bạn ấy”.
“Cô ơi! Mai Anh đã bỏ học để đi theo một anh thợ xây 20 tuổi”.
Than ôi! Những lời nói hồn nhiên ấy đã siết chặt trái tim cô Hương đến nhường nào.
Chiều hôm đó, một người phụ nữ ăn mặc xuề xòa, mái tóc nhuộm cháy xém và rối bù, chờ gặp cô Hương ở cổng trường. Trong góc quán cà phê vắng vẻ gần trường, người phụ nữ ấy nắm lấy tay cô Hương, nức nở chia sẻ:
“Mai Anh đã bỏ học, nó nói nếu được trở về lớp cô, nó sẽ không bỏ học nữa. Em cầu xin chị giúp đỡ cháu, cuộc đời vợ chồng em vì thất học mà đã chịu quá nhiều thiệt thòi…”
Bỗng chốc, cô Hương cảm thấy một gánh nặng tội lỗi từ từ đè lên vai mình. Giá như cô không chuyển lớp cho Mai Anh, liệu cô bé có rơi vào tình cảnh này không? Có thể có, có thể không, nhưng ít ra cô sẽ không phải tự trách bản thân day dứt đến vậy.
Cô Hương nhìn vào bảng thành tích của lớp, dù đã có những khởi sắc, nhưng lòng cô liệu có thật sự vui trọn vẹn? Mỗi khi có kết quả thi đua, tâm trí cô lại hiện lên ánh mắt của Mai Anh bên khung cửa ngày nào. Chẳng phải đó chính là nỗi áy náy sao? Hóa ra, cô cũng chỉ là người vô trách nhiệm, còn tư cách gì để dạy dỗ học sinh về những điều nhân nghĩa? Những đứa trẻ khác, bằng cách này hay cách khác, đã dần thích nghi với cô giáo mới, bạn bè mới. Nhưng Mai Anh thì không thể. Nói thẳng thắn, cô Hương đã vừa vô tình vừa cố ý đẩy một đứa trẻ vào một môi trường xa lạ, buộc nó phải vùng vẫy theo bản năng để xoa dịu cảm giác cô độc mỗi ngày.
“Con hứa với cô là sẽ không bỏ học nữa, cô xin cô Hiệu trưởng cho con về lại lớp cô có được không?” – Cô Hương nhìn đứa trẻ đang ngồi đối diện, hai tay đan vào nhau, đầu cúi gằm, ánh mắt đan xen sự sợ sệt, cảnh giác và cả thách thức.
“Dạ con sẽ cố gắng… Con nhớ các bạn lớp mình lắm… Cô cho con về lại lớp đi cô…”
Cô bé bật khóc nức nở, như trút hết những kìm nén suốt mấy tuần qua, chỉ để chờ khoảnh khắc này được chấp nhận. Cô trò Hương ngồi bên nhau suốt buổi chiều hôm ấy, dưới ánh nắng cuối ngày xuyên qua khoảng sân giản dị nhà bà ngoại em, nơi những cây chanh chi chít hoa đang tỏa hương nồng nàn như một lời vỗ về.
“Chị hiểu nỗi dằn vặt của em. Biết mà không cứu thì tất cả chúng ta đều có lỗi. Nhưng, em đã suy nghĩ kỹ chưa?” – Cô Hiệu trưởng, một người thấu hiểu lẽ đời, trầm tư rất lâu sau khi nghe Hương trình bày nguyện vọng.
“Dạ, em tin rằng khi trở về, cô bé sẽ biết cách khắc phục lỗi lầm của mình. Chị em mình hãy cùng nhau giúp cô bé hoàn thành cấp học này, chị nhé!”
Mai Anh đã cùng cô Hương và tập thể lớp vượt qua quãng thời gian khó khăn để hoàn thành chương trình lớp 9. Dù sự tiến bộ không đáng kể, nhưng trong giới hạn khả năng thay đổi của mình, dưới sự dìu dắt của cô Hương, tập thể lớp đã bao dung và đồng lòng giúp Mai Anh tuần tự hoàn thành chương trình Trung học phổ thông. Vào ngày liên hoan chia tay, Mai Anh cứ ôm cô giáo và khóc không ngừng.
“Con sẽ đi học nghề, con sẽ trở thành người có ích như lời cô đã dặn!”
Vậy mà thấm thoắt gần 10 năm đã trôi qua. Trong khoảng thời gian ấy, cô Hương đôi lúc nhận được tin tức về Mai Anh. Dù không thật đầy đủ, nhưng với cá tính vốn có, có thể hình dung Mai Anh đã hoàn thành khóa học nghề cắt tóc gội đầu và tự mở một tiệm nhỏ. Món quà Tết bất ngờ từ cô bé đã khơi dậy trong lòng cô Hương mong muốn được gặp lại cô học trò từng gây nhiều phiền toái năm xưa.
Mãi đến mồng 3 Tết, Mai Anh mới đến thăm, dắt theo một chàng trai có vẻ ngoài phong trần như một rocker nhưng lại sở hữu khuôn mặt khá hiền lành.
“Thầy dạy nghề của con và giờ là chồng chưa cưới của con đây cô. Con đến chúc mừng năm mới và trân trọng mời cô đến dự đám cưới của con, cô nhất định phải đến nha cô.”
Cô Hương bồi hồi xúc động trước niềm hạnh phúc của cô học trò nhỏ. Món quà đầu năm Mai Anh mang đến thật ấn tượng: cuốn sách Giamilia-Truyện núi đồi và thảo nguyên (*) vừa được tái bản hoàn toàn mới.
“Suốt bao nhiêu năm qua, mỗi khi gặp khó khăn, con đều nghĩ đến cô và đọc lại truyện Người thầy đầu tiên để có thêm nghị lực vươn lên trong cuộc sống, cô ạ. Bà An-tu-nai biết ơn thầy Đuy-sen, còn cuộc đời con thì có cô Hương” – Mai Anh dụi mái tóc mượt mà màu vàng sẫm lên vai cô, mắt đẫm lệ nhưng miệng lại nở nụ cười rất duyên dáng. “Con biết cô đã có cuốn sách này rồi, nhưng chắc chắn đã cũ, nên con mua cuốn mới tặng cô. Mỗi lần đọc lại, con lại có một cảm nhận mới, cô ạ.”
Ôi Mai Anh! Cọng cỏ dại thuở nào giờ đã trở nên chín chắn hơn nhiều so với tuổi tác và trình độ học vấn. Một cô thợ làm đầu lại có nhã hứng mua và tặng sách, điều này thật lạ lùng và vô cùng trân quý!
Cô Hương ôm chặt cô học trò bé nhỏ, cảm nhận lòng mình rạng rỡ như những bông mai vàng nở rực rỡ trước ngõ…
Nguyễn Hương Duyên
(*) Tác phẩm của nhà văn Nga Tsinghiz Aitơmatốp.
Nguồn: Nguồn bài viết
