Kiên, một cử nhân đại học thất nghiệp, khao khát nối nghiệp cha làm nghề biển nhưng vấp phải sự phản đối quyết liệt từ người cha – người muốn con trai có một công việc ổn định trên bờ để giữ thể diện gia đình và tránh cảnh nhọc nhằn. Mâu thuẫn giữa hai cha con kéo dài cho đến khi người cha phát hiện mắc bệnh ung thư phổi giai đoạn cuối. Trước khi qua đời, ông đã thay đổi suy nghĩ, chấp nhận và giao lại nghề biển cho Kiên, căn dặn anh hãy gánh vác gia đình. Sau cùng, Kiên đã tiếp nối truyền thống của cha, trở thành người đàn ông của biển, vạm vỡ và kiên cường.
(QBĐT) – Căn nhà của Kiên tọa lạc sát biển. Mỗi buổi bình minh, anh chỉ cần vài bước chân qua con đường ven bờ là đã chạm đến mép sóng. Vào đêm, khi giấc ngủ không tìm đến, anh thường nằm lắng nghe tiếng gió trở mình. Ngoài bãi cát trải dài, những đợt mòi nước vỗ về, nghe rất gần mà dường như cũng rất xa. Sóng cuốn mình ra khơi xa rồi lại cuộn trào đổ ập vào bờ, tạo nên âm thanh ầm ì… ầm ì… ầm ì…
Tiếng sóng cứ nhẩn nha vọng lại trong đêm tĩnh mịch, theo làn gió phủ khắp làng biển, khiến nỗi buồn càng thêm sâu, nỗi nhớ càng thêm khắc khoải. Giường bên, mẹ trở mình, thốt lên giữa đêm khuya: “Mọ kêu buồn thiệt!”. Cha chầm chậm ngồi dậy châm thuốc, khẽ nói: “Gió lại trở rồi!”. Kiên không buồn cũng chẳng nhớ, chỉ thấy trong lòng lơ lửng, vô định đã mấy hôm nay. Nguồn cơn bắt đầu từ việc sau hai năm tốt nghiệp đại học, anh vẫn không tìm được một công việc ổn định. Kiên đã mòn gót chân, lui tới khắp những nơi mong muốn nhưng chỉ nhận về những câu trả lời quen thuộc đến nao lòng: “Cơ quan đang giảm biên chế!”.
Đợi cha trở về sau chuyến biển, khi ông đang ướt sũng, đội chiếc thúng đen trũi trên đầu, trông như một con sứa khổng lồ bước vào sân, Kiên thốt lên dõng dạc: “Chuyến sau con đi biển với cha, cha nghe!”. Cha trừng mắt nhìn anh: “Con nói gì? Cha biết rồi, cha nghe họ nói rồi. Muốn có việc phải lo chạy vạy. Mai con đi hỏi, cha sẽ thế chấp nhà cho con!”. Ông vừa bực dọc nói, vừa ném mạnh mớ lưỡi câu trong tay vào thúng: “Chuyến này lỗ tiền dầu! Con thấy chưa, cha được gì từ biển cả mà con còn muốn theo?!”.
 |
Mẹ đứng ở góc bếp, khẽ thở dài: “Cha chài, mạ lái, con câu/Sống nhờ bọt nước biết đâu mà giàu!”
Kiên hiểu tính cha, một khi đã nói là sẽ thực hiện bằng được, nhưng anh vẫn cố gắng cãi lại:
– Sao lại thế, kiếm sống ở đâu mà chẳng được. Con đi biển. Việc trên thuyền thì có gì mà phải thế chấp nhà!
– Con mà bước lên thuyền, cha sẽ chặt cẳng…!.
*
Về nguồn gốc làng biển, Kiên nghe các cụ già thường kể lại: Khoảng những năm nửa cuối thế kỷ XV, XVI, khi hai triều đại phong kiến Trịnh-Nguyễn phân tranh, nhà Nguyễn muốn củng cố vùng đất phía Nam đèo Ngang, đã cử ba vị quan ra trấn giữ khu vực này. Vì thế, làng biển của Kiên hiện có ba dòng họ chính: Nguyễn, Hoàng và Lê, trong đó họ Hoàng của Kiên là dòng họ lớn nhất. Những lúc ngà ngà say, cha thường tự hào: “Họ nhà cha là con nhà quan trong Huế đó!”. Một lần, cũng đã lâu lắm, có người đồng niên với cha đã buông lời cự nự: “Con cháu nhà quan sao không làm ông này bà nọ mà lại đi biển?!”. Cha cảm thấy danh dự bản thân và dòng họ bị tổn thương sâu sắc. Đêm đó, ông trở về nhà, gọi bầy con bảy đứa lại:
– Mấy đứa con, đứa nào học ngu cha sẽ quăng xuống biển. Các con đừng làm xấu mặt tổ tiên nghe chưa!
Cả bọn chưa biết chuyện gì xảy ra nhưng cũng rập ràng dạ vâng. May mắn thay, anh em Kiên đều thông minh, học hành cũng đạt danh hiệu tiên tiến, xuất sắc cả. Ngày Kiên thi đậu vào Đại học Nông nghiệp Huế, cha như rửa được mối nhục năm nào: “Cha biết mà! Thế nào rồi con cha cũng làm sáng mặt tổ tiên”.
Nghe tiếng dép loẹt xoẹt, Kiên biết cha đã dậy. Nhìn ra ngoài màn, anh thấy đốm lửa đỏ lừ từ điếu thuốc ông ngậm trên môi. Anh biết đó là lúc ông rít thuốc rất mạnh, mỗi khi có chuyện gì bực bội cha thường hút thuốc như thế. Kiên khuyên ngăn: “Cha đừng hút thuốc nữa, hại người ghê lắm, ai đời hút thuốc mà hít cả khói vào bụng như cha!”.
– Mặc cha! Cục tức nghẹn lên tận cổ không nuốt xuống thì vứt đi đâu?!
Cha khạc húng hắng mấy tiếng ho khan rồi gọi: “Kiên, dậy cha bảo!”.
Kiên lồm cồm chui ra khỏi màn, ngồi khoanh tròn trên giường, lắng nghe cha:
– Mai con đi hỏi việc nghe chưa. Bao nhiêu tiền cha lo!
– Không, con không đi!
– Sao thế?
– Nhục nhã lắm! Con đi biển với cha. Có ít ăn ít, có nhiều ăn nhiều. Cần gì nhiều đến thế!
– Con…!
Cha bật ra một tràng ho dài, sau mỗi cơn ho, điếu thuốc trên tay ông lại cháy đỏ hơn. Kiên nói tiếp:
– Cha yếu rồi. Hôm nay đừng đi biển nữa, để con…
– Con tưởng dễ à? Cha đi cả chục chuyến, được ba mất bảy. Bạn tàu đã bỏ lên bờ cả rồi. Con đi với ai? Công lao, tiền bạc cha nuôi con mấy năm nay vứt đi được à?
Kiên không muốn đôi co với cha trong chuyện này. Cha mẹ đã ban cho anh hình hài vạm vỡ. Bốn năm theo học, anh đã tích lũy nhiều kiến thức về chuyên ngành thủy sản. Chẳng lẽ điều đó không tốt cho nghề đánh cá biển sao?! Thấy cha có vẻ nóng giận, Kiên hạ giọng dỗ dành:
– Cha à! Cần gì phải làm cán bộ nhà nước hay chức sắc nọ kia. Cha thấy trên ti vi họ chiếu không, ngay cả người nông dân chân lấm tay bùn làm ăn giỏi cũng được ca ngợi, báo chí đưa tin rầm rầm đó thôi.
Giường bên kia, mẹ trở mình. Mẹ ít nói và hiếm khi tham gia vào những tranh cãi gia đình. Lâu nay bà vẫn nhẫn nại chiều chồng, chiều con nhưng lần này bà đã lên tiếng:
– Tôi e thằng Kiên nói đúng!
Cha nổi nóng: “Đúng cái gì? Mẹ con bây giờ hùa theo chắc, cha quăng hết!”.
Cả nhà im lặng. Ngoài kia, tiếng sóng biển vỗ vào bờ cát, vọng lại một nỗi buồn mênh mang. Kiên biết cha vì sĩ diện mà cứng rắn với anh trong chuyện công ăn việc làm, chứ thực ra ông cũng là người yêu biển đến say đắm. Thấy chưa thuyết phục được cha, lại không muốn làm ông bực dọc thêm, Kiên vớ lấy chiếc áo vắt đầu giường, mặc vội vào và đi ra biển:
– Con đi đâu?
– Con ra bãi.
Ông nhìn theo hút bóng đứa con trai cả, rồi cũng đứng dậy đi về phía biển, để lại phía sau một cơn ho dài. Mẹ gọi với theo: “Trời không nghe đất thì đất nghe trời. Nuôi thằng đàn ông rồi để nó quyết định!”.
*
Sau cái đêm cha con tranh luận về công việc của Kiên, cha ít nói hẳn. Anh chiều cha nhưng vẫn tìm cách thuyết phục ông cho mình đi biển. Trong chuyến biển vừa rồi, anh lại lân la hỏi:
– Cha à, thuyền thiếu người đi bạn, cha cho con theo nha. Coi như thuê người thôi mà. Coi như con đi bạn như họ, cha nhé!
– Con đừng phỉnh cha. Thương cha thì ở nhà mà kiếm việc. Đi chi cho cực thân!
Nói rồi ông nhảy phắt lên thuyền, nhổ neo, khởi động máy và ra khơi. Đứng trên bờ, Kiên tần ngần nhìn theo dáng cha. Trong ánh nắng rẽ quạt cuối chiều, dáng ông đứng đầu mui thuyền lừng lững, vạm vỡ, đỏ au như một súc gỗ lim, mái tóc cứng quèo tung bay theo gió. Anh cười thầm, hóa ra cứ đụng chân giường là mẹ lại nghén. Cha anh phong trần như sóng gió, đôi khi cục cằn nhưng tình cảm lại mặn mà và mãnh liệt. Khi còn nhỏ anh không hiểu, nhưng khi đã lớn, cứ sau mỗi chuyến biển cha trở về là anh lại thấy mắt mẹ lấp lánh niềm vui, dù chưa bao giờ anh nghe hai người nói với nhau một lời âu yếm.
Nhưng lần này, sự trở về của cha lại khác biệt. Mắt mẹ chưa kịp lấp lánh niềm vui đã ngập tràn nước mắt. Thuyền ra khơi chưa được nửa ngày thì lừ lừ chạy về cửa biển. Người nhảy xuống đầu tiên không phải là cha như mọi khi. Thuyền cập vào cầu đá, người ta cõng cha xuống và đưa thẳng vào viện. Nghe nói ông nổi cơn ho, ho rũ rượi đến mức lả người rồi phun ra máu tươi. Một người đàn ông rắn rỏi như cha mà bị những cơn ho vật đổ thì thật lạ thường. Sau rất nhiều xét nghiệm, siêu âm, chụp phim, người ta kết luận ông bị ung thư phổi giai đoạn cuối. Cầm kết quả khám của cha trên tay, Kiên hoa mắt chóng mặt, cảm giác như có bão tố giáng xuống đầu. Suốt mấy ngày sau đó Kiên ở trong viện, hai cha con gần như không nói gì với nhau, ngoài việc ông đòi Kiên cho hút thuốc. Giữa những cơn đau, ông chỉ nằm nhìn trân trối lên trần nhà, lâu lâu lại buông một tiếng thở dài nghe buồn hơn cả tiếng mọ kêu ngoài bãi. Chưa đầy mười ngày sau, khi Kiên đang đứng nhìn xa xăm qua cửa sổ, ông bỗng mở lời: “Kiên, lại đây cha bảo”. Lần đó, ông gần như rút ruột rút gan để kể về cuộc đời sóng gió của mình.
– Cha biết, con cũng như cha. Lền ôông thời loạn không ra chiến trường là hèn. Lền ôông kẻ biển không chém sóng chém gió cũng là hèn. Giờ đây cha đau ốm, thôi đành chiều con, giao chiếc thuyền này cho con cả. Đây là cần câu cơm của cả nhà đó con à, gắng mà nuôi đoàn em nghe con…
Nghe cha nói như lời trăng trối, hai con mắt của Kiên cay xè. Nói xong ông đòi về. Hôm sau, ông xin đi biển. Kiên ngăn, bạn thuyền cũng ngăn. Ông nói mà như van lơn: “Cho cha đi chuyến cuối cùng. Bữa sau đã có thằng Kiên!”. Xong, cũng như mọi ngày ông nhảy phắt lên thuyền, nhổ neo và khởi động máy. Chuyến biển ấy, tàu nhà Kiên trúng đậm một mẻ cá lớn. Cha anh nghỉ biển, mấy tháng sau thì qua đời. Kiên giờ đây giống như cha ngày trước, là người đàn ông của biển, cũng tráng kiện, vạm vỡ và đỏ au như một súc gỗ lim. Chỉ mẹ là khác, từ ngày cha mất, đôi mắt bà không còn dịp nào để lấp lánh niềm vui nữa mà trở thành hai hố sâu u buồn. Đêm nay trời trở gió, tiếng mọ kêu ngoài bãi, mẹ trằn trọc không ngủ. Biết Kiên cũng đang thao thức, bà lên tiếng:
– Mấy bữa nay con thế nào?
– Cũng được mẹ à. Có máy móc rồi phải khác chứ mẹ. Tới đây con mua thêm vàng lưới nữa là đủ đồ nghề rồi.
– À, buôn có bạn, bán có phường, làm gì cũng nhớ giữ lấy tình cảm anh em. Thuyền không có người đi bạn là gay go lắm. Tảng sáng con nhớ nhắc mẹ ra bãi phơi ruốc nha!
– Tảng sáng rồi thì còn gì nữa mẹ!
Truyện ngắn của Trương Thu Hiền
– Mọ: Tiếng sóng
– Bảm: Nhiều
– Lền ôông: Đàn ông
– Tôộc rợng:Tảng sáng
Nguồn: Nguồn bài viết
