Kiên, một thanh niên vừa tốt nghiệp đại học, không tìm được việc làm phù hợp nên muốn theo nghề biển của cha, nhưng vấp phải sự phản đối gay gắt từ người cha vì sĩ diện gia đình và mong muốn con có cuộc sống tốt đẹp hơn. Người cha, vốn tự hào về dòng họ và luôn thúc đẩy con cái học hành để thoát ly biển cả, thậm chí chấp nhận thế chấp nhà để Kiên xin việc trên bờ. Tuy nhiên, một biến cố bất ngờ xảy ra khi người cha đổ bệnh nặng (ung thư phổi giai đoạn cuối) ngay trên biển, buộc ông phải đối mặt với thực tế và suy nghĩ lại. Trước khi qua đời, người cha đã chấp nhận và ủy thác con thuyền cho Kiên, hoàn thành chuyến biển cuối cùng đầy ý nghĩa, để lại cho Kiên trọng trách tiếp nối nghề biển trong nỗi buồn của người mẹ.
(QBĐT) – Từ một ngôi nhà ven biển, mỗi sáng, Kiên chỉ cần vài bước chân qua con đường phía trước là đã chạm đến mép sóng. Đêm về, anh trằn trọc không ngủ, nằm lắng nghe gió đổi chiều. Ngoài bãi, tiếng sóng vỗ về bờ cát, rất gần gũi nhưng lại như vọng từ xa xăm. Những đợt sóng rút sâu vào khơi xa rồi lại cuộn mình đổ ập vào bờ. Ầm ì… ầm ì… ầm ì…
Tiếng sóng cứ nhẩn nha vang vọng trong màn đêm vắng lặng, theo làn gió len lỏi khắp làng chài, khơi gợi nỗi buồn sâu lắng và nhân lên nỗi nhớ khôn nguôi trong lòng người. Giường bên, người mẹ khẽ trở mình, nói một mình trong đêm: “Sóng kêu buồn thiệt!”. Người cha cựa quậy ngồi dậy, châm điếu thuốc: “Gió lại trở rồi!”. Kiên không buồn cũng chẳng nhớ, anh cảm thấy lửng lơ, vô định đã mấy ngày nay. Nguyên do bắt nguồn từ việc sau hai năm tốt nghiệp đại học, anh vẫn không tìm được một công việc phù hợp. Kiên đã kiên trì lui tới khắp các nơi cần ứng tuyển nhưng chỉ nhận được những câu trả lời quen thuộc, chưa nghe đã biết: “Cơ quan đang giảm biên chế!”.
Đợi cha trở về sau chuyến biển, khi ông còn ướt đẫm, đầu đội chiếc thúng lớn đen trũi như một con sứa khổng lồ bước vào sân, Kiên mạnh dạn tuyên bố: “Chuyến sau con đi biển với ba, ba nghe!”. Người cha trừng mắt: “Mi nói chi? Tau biết rồi, tau nghe họ nói rồi. Muốn có việc phải chạy. Mai mi đi hỏi, tau thế chấp nhà cho mi!”. Ông vừa bực dọc nói, vừa ném mạnh mớ lưỡi câu trong tay vào thúng: “Chuyến này lỗ tiền dầu! Mi chộ chưa, tau được chi nơi biển mà mi còn theo?!”
 |
Người mẹ đứng ở chái bếp, khẽ buông một tiếng thở dài: “Cha chài, mạ lái, con câu/Sống nhờ bọt nước biết đâu mà giàu!”
Kiên hiểu rõ tính cách của cha, một khi đã nói là phải làm cho bằng được, nhưng anh vẫn cố gắng phản bác:
– Tại sao lại như vậy, kiếm ăn thì kiếm đâu mà chẳng được. Con sẽ đi biển. Việc trên thuyền chứ việc gì mà phải thế chấp nhà!
– Mi bước lên thuyền, tau chặt cẳng…!.
*
Khi tìm hiểu về lịch sử làng biển, Kiên được các cụ già kể lại: Vào khoảng nửa cuối thế kỷ XV, XVI, thời kỳ Trịnh-Nguyễn phân tranh, triều Nguyễn đã phái ba vị quan trấn giữ vùng đất phía Nam đèo Ngang nhằm củng cố chủ quyền. Do đó, làng biển của Kiên ngày nay có ba dòng họ chính: Họ Nguyễn, họ Hoàng và họ Lê. Kiên thuộc dòng họ Hoàng, dòng họ lớn nhất trong làng. Mỗi khi ngà ngà men rượu, người cha thường tự hào kể: “Họ tau con nhà quan ở trong Huế tê!”. Có lần, một người bạn cùng tuổi đã cự nự lại: “Con cháu nhà quan sao không làm ông này bà nọ mà cũng đi biển?!”. Người cha cảm thấy danh dự bản thân và dòng họ bị tổn thương sâu sắc. Đêm đó ông trở về nhà, tập hợp bảy đứa con lại:
– Mấy đứa bây, đứa nào học dốt tau quăng xuống biển. Bây đừng làm xấu mặt tổ tiên nghe chưa!
Cả bọn chưa hiểu chuyện gì đang xảy ra nhưng cũng đồng thanh dạ ran một cách vâng lời. May mắn thay, anh em Kiên đều thông minh, sáng dạ, đạt được nhiều danh hiệu tiên tiến, xuất sắc trong học tập. Khi Kiên đỗ vào Đại học Nông nghiệp Huế, người cha cảm thấy như đã rửa được nỗi nhục năm xưa: “Tau biết chơ! Thế nào rồi con tau cũng làm sáng mặt tổ tiên”.
Nghe tiếng dép lạch xạch, Kiên biết cha đã dậy. Nhìn ra ngoài màn, anh thấy đốm lửa đỏ rực từ điếu thuốc ông ngậm trên miệng. Anh biết đó là kiểu hút thuốc rất mạnh, mỗi khi có điều gì bực bội cha thường rít thuốc kiểu ấy. Kiên can ngăn: “Ba đừng hút thuốc nữa, hại người ghê lắm, chẳng ai lại hút thuốc mà nuốt cả khói vào bụng như ba.”
– Kệ tau! Cục tức nghẹn ứ nơi cổ họng, không nuốt xuống thì biết trút đi đâu?!
Người cha ho khan vài tiếng rồi gọi: “Thằng Kiên, dậy tau nói!”
Kiên cựa quậy bước ra khỏi màn, ngồi xếp bằng trên giường lắng nghe cha:
– Mai mi đi hỏi nghe chưa. Bao nhiêu tiền tau lo!
– Không, con không đi!
– Sao?
– Nhục lắm! Con đi biển với ba. Có ít ăn ít, có nhiều ăn nhiều. Cần gì nhiều đến thế!
– Mi…!
Người cha lại bật lên một tràng ho khan kéo dài, sau mỗi tiếng ho, điếu thuốc trên tay ông lại cháy đỏ rực. Kiên nói tiếp:
– Ba yếu rồi. Bữa nay đừng đi biển nữa, để con…
– Mi tưởng dễ à? Tau đi chục chuyến, được ba phần mất bảy phần. Bạn thuyền đều bỏ lên bờ hết rồi. Mi đi với ai? Công lao, tiền của tau nuôi mi mấy năm nay vứt đi được à?
Kiên không muốn tranh cãi thêm với cha về vấn đề này. Cha mẹ đã ban cho anh một vóc dáng vạm vỡ, khỏe mạnh. Bốn năm học đại học đã trang bị cho anh kiến thức sâu rộng về chuyên ngành thủy sản. Chẳng lẽ những điều đó lại không hữu ích cho nghề đánh bắt hải sản hay sao?! Nhận thấy cha đang nóng nảy, Kiên hạ giọng ôn tồn khuyên nhủ:
– Ba à! Cần gì phải làm cán bộ nhà nước, phải là ông này bà nọ. Ba thấy trên ti vi họ chiếu đó thôi, đến cả người nông dân chân lấm tay bùn mà làm ăn giỏi cũng được ca ngợi, báo chí vẫn đưa tin rầm rộ đó thôi.
Trên chiếc giường bên cạnh, người mẹ khẽ trở mình. Bà là người ít lời, hiếm khi tham gia vào những cuộc tranh cãi trong gia đình. Từ trước đến nay, bà vẫn nhẫn nại chiều chuộng chồng con, nhưng lần này, bà đã lên tiếng:
– Tôi e rằng thằng Kiên nói đúng!
Người cha nổi giận: “Đúng cái gì? Mẹ con bây giờ chắc hùa theo nhau, ta quăng hết!”
Cả căn nhà chìm vào im lặng. Ngoài kia, tiếng sóng biển vỗ vào bờ cát, lúc thưa thớt, lúc dồn dập, vang vọng một nỗi buồn mênh mang. Kiên hiểu rằng cha mình vì sĩ diện mà cứng rắn với anh trong chuyện công ăn việc làm, nhưng thực chất ông cũng là người yêu biển đến mê đắm. Nhận thấy không thể thuyết phục được cha và cũng không muốn ông thêm bực bội, Kiên vội vã vớ chiếc áo vắt đầu giường mặc vào rồi lặng lẽ đi ra biển:
– Mi đi đâu?
– Con ra bãi.
Ông dõi mắt theo bóng dáng đứa con trai cả, rồi cũng đứng dậy đi về phía biển, để lại phía sau một cơn ho kéo dài. Người mẹ vọng theo: “Trời không nghe đất thì đất nghe trời. Làm đàn ông rồi để hắn quyết định!”
*
Sau đêm cha con tranh luận gay gắt về công việc của Kiên, người cha trở nên trầm lặng hẳn. Kiên tôn trọng cha nhưng vẫn quyết tâm tìm cách thuyết phục ông cho mình ra biển. Trong chuyến biển vừa qua, anh lại lân la gợi chuyện:
– Ba à, thuyền thiếu bạn chài ba cho con theo nha. Cứ xem như thuê một người thôi mà. Coi như con đi bạn chài như mọi người, ba nhé!
– Mi đừng lừa dối ta. Thương ta thì ở nhà mà kiếm việc. Đi làm chi cho cực thân!
Nói rồi ông nhanh nhẹn nhảy lên thuyền, nhổ neo, khởi động máy và lao ra khơi. Trên bờ, Kiên tần ngần dõi theo bóng cha. Trong ánh nắng rẽ quạt cuối chiều tà, dáng ông sừng sững đứng ở mũi thuyền, làn da đỏ au như khúc gỗ lim, mái tóc cứng cáp tung bay theo gió. Anh khẽ mỉm cười thầm, tự nhủ: “Hèn chi mẹ cứ nghén mỗi khi cha về chạm chân giường.” Cha anh là người của biển cả, phong trần, đôi khi cục cằn nhưng tình cảm lại nồng nàn, dữ dội. Thời thơ ấu anh không nhận ra, nhưng khi trưởng thành, anh để ý rằng sau mỗi chuyến biển cha trở về, đôi mắt mẹ lại ánh lên niềm vui lấp lánh, dù chưa bao giờ anh nghe họ trao nhau lời âu yếm.
Nhưng lần trở về này của người cha lại hoàn toàn khác, đôi mắt mẹ chưa kịp ánh lên niềm vui đã ngấn lệ. Chiếc thuyền vừa ra khơi chưa đầy nửa ngày đã lừ đừ quay trở về bến. Người đầu tiên bước xuống thuyền không phải là cha như mọi khi. Thuyền cập cầu đá, mọi người đã phải cõng cha xuống và đưa thẳng vào bệnh viện. Được biết, ông lên cơn ho dữ dội, ho rũ rượi đến kiệt sức rồi ho ra máu tươi. Một người đàn ông cường tráng như cha mà bị những cơn ho quật ngã, đó quả là một chuyện lạ lùng. Sau hàng loạt xét nghiệm, siêu âm, chụp phim, kết quả chẩn đoán cho thấy ông bị ung thư phổi giai đoạn cuối. Cầm trên tay kết quả khám bệnh của cha, Kiên choáng váng, cảm giác như một cơn bão vừa đổ ập xuống đầu. Suốt mấy ngày sau đó, Kiên túc trực trong bệnh viện, hai cha con gần như không nói chuyện với nhau, ngoại trừ những lúc ông đòi Kiên châm thuốc hút. Giữa những cơn đau, ông chỉ nằm nhìn trân trối lên trần nhà, thỉnh thoảng lại buông một tiếng thở dài nghe còn buồn hơn cả tiếng sóng biển vỗ ngoài bãi. Chưa đầy mười ngày sau, khi Kiên đang đứng nhìn ra cửa sổ, ông bỗng cất tiếng: “Kiên, lại đây ba nói.” Lần đó, ông như trút cạn ruột gan, kể về cuộc đời đầy sóng gió của mình.
– Ba biết, con giống ba. Đàn ông thời loạn không ra chiến trường là hèn nhát. Đàn ông vùng biển không đương đầu với sóng gió cũng là hèn nhát. Giờ đây ba đau ốm, thôi đành chiều theo ý con, giao chiếc thuyền này cho con toàn quyền. Đây là cần câu cơm của cả gia đình đó con à, hãy cố gắng mà nuôi các em con nhé…
Nghe lời cha nói tựa như di nguyện, đôi mắt Kiên cay xè. Nói xong, ông đòi xuất viện về nhà. Hôm sau, ông xin được đi biển. Kiên ngăn cản, bạn thuyền cũng can ngăn. Ông nói mà như van nài: “Cho tau đi chuyến cuối cùng. Bữa sau này đã có thằng Kiên!”. Dứt lời, ông nhanh nhẹn nhảy lên thuyền, nhổ neo và khởi động máy, y như những ngày thường. Trong chuyến biển đó, tàu nhà Kiên đã trúng đậm một mẻ cá cam cày. Cha anh nghỉ biển một thời gian ngắn, và mấy tháng sau thì qua đời. Giờ đây, Kiên đã trở thành một người đàn ông của biển cả, giống cha anh ngày nào, vạm vỡ, cường tráng và làn da đỏ au như khúc gỗ lim. Chỉ riêng người mẹ là khác, từ ngày cha mất, đôi mắt bà không còn cơ hội để ánh lên niềm vui mà trở thành hai hố sâu đong đầy nỗi buồn. Đêm nay, trời lại trở gió, tiếng sóng biển vỗ ngoài bãi, người mẹ trằn trọc không ngủ. Biết Kiên cũng thao thức, bà cất tiếng hỏi:
– Mấy bữa nay thế nào con?
– Cũng được mẹ à. Có máy móc rồi phải khác chứ mẹ. Tới đây con mua thêm dàn lưới nữa là đủ đồ làm nghề.
– À này, buôn có bạn, bán có phường, làm gì cũng nhớ giữ lấy tình cảm anh em. Thuyền không có bạn chài là khó khăn lắm. Sáng mai con nhớ nhắc mẹ ra bãi phơi ruốc nhé!
– Sáng mai rồi còn gì nữa mẹ!
Truyện ngắn của Trương Thu Hiền
– Mọ: Tiếng sóng
– Bảm: Nhiều
– Lền ôông: Đàn ông
– Tôộc rợng:Tảng sáng
Nguồn: Nguồn bài viết
