Mùa xuân đã về trên vùng đất Lệ Thủy, mang theo hơi thở tươi mới và xua tan những ám ảnh lũ lụt, đánh thức sức sống thiên nhiên và niềm hân hoan đón Tết trong lòng người dân. Không khí Tết lan tỏa khắp làng quê với những hoạt động sửa soạn, chợ búa tấp nập, và chuẩn bị các món ăn truyền thống mang đậm hương vị địa phương như mứt gừng cay nồng. Người dân Lệ Thủy duy trì nhiều tập quán đặc trưng như mổ lợn chia thịt, sum vầy gói bánh, và đặc biệt là phong tục ở nhà trò chuyện đêm giao thừa, thăm hỏi người thân vào Mùng Một và bạn bè vào Mùng Hai, Mùng Ba Tết. Tết ở Lệ Thủy không cầu kỳ, phồn hoa nhưng lại thấm đượm nét cổ truyền dân tộc, tôn vinh tình thân, tình làng nghĩa xóm và sự gắn kết với thiên nhiên, tạo nên bản sắc văn hóa sâu lắng và giản dị của vùng đất này.
(QBĐT) – Mùa xuân, tựa làn gió tinh khôi, đang mang theo hơi thở diệu kỳ của đất trời để vỗ về tâm hồn người dân vùng đất Lệ Thủy, nơi từng phải gồng mình chống chịu lũ lụt. Trên dòng Kiến Giang cổ kính, những cánh mai vàng chớm hé, báo hiệu một chu kỳ mới. Dưới nắng sớm ban mai, những chồi non căng tràn nhựa sống, vươn mình đón chào một khởi đầu. Đất trời chuyển mình mãnh liệt, thời khắc giao mùa linh thiêng đã điểm, ngân vang khúc ca xuân thắm đượm, mở ra cánh cổng thời gian, gõ cửa từng mái nhà.
Không khí Tết đã lan tỏa khắp các nẻo đường làng, ngõ xóm trên quê hương của vị Đại tướng lừng danh. Dường như những ám ảnh về trận lụt năm 2024 đã lùi vào dĩ vãng, nhường chỗ cho sức sống mãnh liệt của thiên nhiên và niềm hân hoan bất tận trong lòng người. Từng làn gió nhẹ lướt qua, hòa cùng tiết trời se lạnh cuối đông, khơi dậy trong lòng người bao xúc cảm rộn ràng, háo hức. Trong ánh nắng ban mai dịu nhẹ, người dân cảm nhận được hơi ấm nồng nàn của mùa xuân đang len lỏi. Sáng sớm, dòng Kiến Giang bỗng dậy lên mùi hương mứt gừng, cá nướng thơm lừng, gợi lên cảm giác bình yên, thân thuộc, đưa mỗi người trở về với những ký ức Tết xưa ấm áp, thân thương.
Những ngày này, người dân quê tôi đang hối hả sửa sang bồn hoa, tỉ mỉ chăm chút từng chậu cây cảnh. Họ nâng niu, gìn giữ cây cối với tất cả sự trân trọng như đối với một sinh linh. Niềm vui đón xuân giờ đây không chỉ là sự hân hoan chốc lát, mà trở thành những chuỗi ngày dài để thưởng thức vẻ đẹp diệu kỳ của thiên nhiên, hòa quyện giữa tình đất trời và hồn người. Dường như có một điều gì đó thật lạ lùng, khó tả, một “mùi Tết” rất riêng. Nó phảng phất trong cái se lạnh lúc chiều tối hay sự nồng ấm lan tỏa từ làn khói bếp sau lũy tre làng. Trời chuyển tiết cũng dường như bất ngờ hơn, lúc chậm rãi mơ màng, lúc lại xôn xao tình tự. Khi đêm xuống, lòng người dâng lên nỗi hoài niệm về một năm cũ sắp qua. Đôi vành tai, bàn tay chợt nóng ran, lưng chừng những cảm xúc khó gọi tên. Con người trước thềm xuân bỗng trở nên khác lạ, đẹp hơn, thân thiện hơn và ấm áp hơn bội phần.
 |
Những ngày cuối năm, các phiên chợ quê trở nên tấp nập, rộn ràng hơn bao giờ hết. Từ chợ Tréo, chợ Trạm, chợ Mỹ Đức đến chợ Tuy Lộc, đâu đâu cũng ngập tràn không khí hân hoan. Tiếng cười nói vang vọng mỗi ngày nhưng không hề ồn ào hay vội vã. Những câu chuyện về bão lụt, về khủng hoảng địa chính trị hay những thị phi phố chợ dường như tạm lắng, nhường chỗ cho niềm vui khôn tả khi cơn bão giá không còn hoành hành như một số dịp Tết trước đây. Các gian hàng rực rỡ sắc màu với mai vàng, cúc tím, hồng nhung… Những đặc sản truyền thống của Lệ Thủy như mắm cá diếc, zút tép đồng, cá tràu nướng than, cải chua… mang đậm hương vị quê nhà, khiến mỗi bước chân ra chợ đều khơi dậy trong lòng người những cảm xúc rộn rã, bâng khuâng.
Tại các xã như Phú Thủy, Thái Thủy, Tân Thủy, Văn Thủy, Trường Thủy, Sen Thủy…, tập quán mổ lợn chia thịt Tết cho anh em, bạn bè, biếu tặng ông bà, cha mẹ vẫn được duy trì như một nét văn hóa đẹp. Những ngày này, mọi gia đình bắt đầu quây quần gói bánh tét, bánh chưng, làm mứt… Mứt gừng là món khoái khẩu của người Lệ Thủy. Nếu mứt gừng miền Nam thường có lát to, trắng tinh, ít cay và thoảng mùi hăng thì mứt gừng Lệ Thủy lại có lát nhỏ hơn, màu đậm và rất cay nồng. Thưởng thức mứt gừng kèm trà nóng vào sáng sớm những ngày trời lạnh là một trải nghiệm thú vị khó tả. Khi bình minh còn chưa ló dạng, khoảng 4-5 giờ sáng, ngồi co ro trên ghế, vai choàng chiếc chăn ấm, nhấm nháp lát mứt gừng cay nồng, nhấp ngụm trà nóng đậm chát, lắng nghe tiếng gió lạnh xào xạc ngoài sân… Trong khoảnh khắc ấy, người ta bỗng cảm nhận được bao lẽ nhân sinh, tìm thấy hạnh phúc giản dị mà sâu sắc của cuộc đời.
Sau thời khắc giao thừa thiêng liêng, cả gia đình sum vầy bên nhau, sẻ chia niềm vui và những câu chuyện đầu năm mới. Người Lệ Thủy không có phong tục đi đón xuân, hái lộc như bà con miền Bắc, mà chọn ở lại nhà trò chuyện đến sáng sớm hôm sau. Trước 8 giờ sáng mồng một, đường phố vẫn còn vắng bóng người, không ồn ào xe cộ. Người Lệ Thủy kiêng kị việc thăm nhau vào sáng sớm mồng một, bởi lo ngại mình sẽ là người đầu tiên “đạp đất” nhà người khác. Thay vào đó, bà con dành trọn ngày mồng một Tết để thăm hỏi bà con ruột thịt, thắp hương tại các nhà thờ, tưởng nhớ tổ tiên. Trong ngày này, các gia đình luôn phải có người lớn ở nhà để tiếp khách. Ba ngày Tết bận rộn nhất là ngày mồng hai, dành riêng cho việc thăm viếng bạn bè, cùng nhau hàn huyên chuyện cũ, chuyện mới. Mồng ba Tết là ngày để hoàn tất những cuộc thăm hỏi còn dang dở. Trước khi Tết chính thức khép lại vào mồng ba, không khí Tết bắt đầu loãng dần, nhường chỗ cho những lo toan công việc, mua bán trở lại. Tùy thuộc vào gia cảnh từng nhà, người Lệ Thủy sẽ chọn mồng ba, mồng bốn, thậm chí có gia đình chọn mồng sáu hoặc mồng tám để cúng đưa ông bà, thường vào buổi chiều. Khi đồ giấy được hóa xong, Tết cũng coi như kết thúc, và nhịp sống sinh hoạt trở lại bình thường.
Tết ở Lệ Thủy tuy không phồn hoa như miền Nam, không đài các như miền Bắc, nhưng lại ôm trọn một không khí Tết cổ truyền dân tộc sâu lắng, đậm đà. Đó chính là điệu hồn, là bản sắc văn hóa truyền thống bất biến của người dân xứ Lệ!
Mỗi khoảnh khắc xuân về là một dịp quý giá để lắng đọng tâm hồn, để mỗi người cảm nhận sâu sắc hơn giá trị của tình thân, tình làng nghĩa xóm, và những truyền thống thiêng liêng của quê hương. Xuân Lệ Thủy không khoa trương, không cầu kỳ, nhưng vẫn đủ đầy trong từng điều giản dị nhất. Đó là một mùa xuân của sự gắn kết bền chặt giữa con người với thiên nhiên, là điệu hồn sâu lắng, bất diệt của một vùng quê giàu bản sắc.
