Thanh mát xương rồng

 

Vào một buổi sáng cuối tuần trong lành, chúng tôi cùng anh Phạm Thái Sỹ, một ngư dân kỳ cựu tại xã Quang Phú, TP. Đồng Hới, khám phá những đồi cát trải dài ven biển Quang Phú. Giữa hàng thông chắn gió, từng cụm xương rồng xanh mướt vẫn còn vương những giọt sương đêm. Thân cây khẳng khiu, vươn mình giữa cái nắng, cái gió mặn mòi của biển cả. Đây là mùa xương rồng trổ bông, những búp nhỏ xinh xắn điểm xuyết dọc thân cây, chờ ngày khoe sắc. Chúng bện vào nhau tựa như những chiến lũy vững chắc, không chỉ giữ đất, giữ cát mà còn ôm ấp linh hồn của làng biển nơi đây.

 

Anh Sỹ chia sẻ, đối với những người con của vùng cát như anh, xương rồng gai góc đã gắn liền với ký ức tuổi thơ, mọc san sát khắp các cồn cát ven biển, tạo thành hàng rào tự nhiên che chắn cho những ngôi nhà, thửa vườn nơi đất và cát giao hòa. Xương rồng không chỉ là chứng nhân lịch sử, mà còn là nguồn lương thực quý giá, cùng các thế hệ người dân vượt qua những giai đoạn khó khăn. Khi những chuyến đi biển trở về với mẻ hải sản tươi roi rói, bàn tay khéo léo của phụ nữ làng biển lại kết hợp chúng với xương rồng hái từ quanh vườn, tạo nên những món ăn thanh mát, giải nhiệt tuyệt vời trong những ngày hè oi ả.

Từ loại cây tưởng chừng vô vị này, người dân đã biến hóa thành nhiều món đặc sắc như canh xương rồng cá đuối, nộm xương rồng hay xương rồng xào mỡ… Giờ đây, những hương vị dân dã ấy không còn gói gọn trong bữa cơm của làng biển mà đã vươn tầm, trở thành món “đặc sản phải thử” đối với mọi du khách khi ghé thăm Quảng Bình. Nổi bật nhất là món canh xương rồng cá đuối, với vị thanh mát, đậm đà đặc trưng, được thực khách đặc biệt yêu thích. Tuy nguyên liệu đơn giản và dễ kiếm, nhưng để tạo nên một tô canh xương rồng cá đuối chuẩn vị, hấp dẫn lại là cả một nghệ thuật, thể hiện tình yêu và sự trân trọng sâu sắc của người dân vùng cát.  

 

 Anh Sỹ chia sẻ bí quyết: “Thời điểm lý tưởng nhất để thu hoạch xương rồng là vào sáng sớm, khi thân cây còn mọng nước, mang đến vị thanh mát tối ưu. Nếu hái vào buổi chiều, xương rồng sẽ khô hơn, khi chế biến sẽ kém đi độ thanh và có phần chát”. Vừa nói, anh vừa tỉ mẩn lựa chọn những nhánh non mơn mởn ẩn mình giữa những cụm xương rồng đan cài. Chỉ trong vài phút ngắn ngủi, chiếc rổ trên tay anh đã đầy ắp những thân xương rồng căng mọng, đủ nguyên liệu tươi ngon để phục vụ thực khách trong nhiều ngày.

 

Không phải mọi loại xương rồng mọc trên đồi cát đều phù hợp để chế biến ẩm thực; chỉ xương rồng năm cánh (còn gọi là xương rồng ngôi sao) mới mang lại hương vị chuẩn mực. Loại này còn có ưu điểm về mặt thẩm mỹ khi bày biện món ăn. Quy trình sơ chế xương rồng đòi hỏi sự tỉ mỉ: đầu tiên là loại bỏ toàn bộ gai nhọn, sau đó bóc đi lớp màng xanh bên ngoài. Lúc này, phần thân xanh non, mịn màng và mọng nước của xương rồng lộ ra. Sau khi thái lát mỏng, xương rồng được đun sôi kỹ để giảm bớt độ nhớt và vị chua tự nhiên. Khi chuyển màu vàng nhạt, xương rồng sẽ được vớt ra và kết hợp với cá đuối để hoàn thành món canh.

 

“Cá đuối dùng để nấu canh xương rồng phải đảm bảo tươi ngon, được cắt khúc vừa ăn, sau đó phi thơm cùng gia vị trước khi cho xương rồng vào nấu chung. Chỉ cần canh sôi lại là có thể tắt bếp, thêm chút rau thơm là hoàn thành món canh xương rồng cá đuối trứ danh, một lần thưởng thức là vương vấn mãi.”, anh Sỹ vui vẻ hướng dẫn.

Khác biệt với những món canh chua truyền thống, canh xương rồng cá đuối mang một vị thanh thoát đặc trưng. Sự kết hợp giữa độ giòn sần sật của từng cánh xương rồng cùng vị béo ngọt của cá đuối tạo nên một trải nghiệm ẩm thực độc đáo, khó phai trong lòng thực khách.

 

Theo lời anh Sỹ, không chỉ với cá đuối, mà vị chua dịu, thanh mát của xương rồng năm cánh khi kết hợp cùng các loại cá và mực khác cũng đều tạo nên những món canh thơm ngon, có khả năng giải nhiệt hiệu quả, đặc biệt trong những ngày nắng gắt. Người dân biển đã khéo léo sáng tạo vô vàn món ăn độc đáo từ thân xương rồng. Chẳng cần cầu kỳ, chỉ với những nhánh xương rồng tươi non cùng các loại gia vị quen thuộc, họ đã có thể chế biến nên những hương vị đậm đà, khó quên.

 

Mặc dù đã có mặt trong thực đơn từ lâu, nhưng món canh xương rồng cá đuối tại các nhà hàng, quán ăn dọc bờ biển Nhật Lệ chưa bao giờ đạt đến đỉnh cao được yêu thích như mùa du lịch năm nay. Trên các diễn đàn và hội nhóm du lịch Quảng Bình, đông đảo du khách bày tỏ sự hào hứng và thích thú đặc biệt khi khám phá hương vị độc đáo, khác lạ của món ăn này.

 

Chị Nguyễn Phương Nhung, một du khách từ Hà Nội, phấn khởi chia sẻ: “Tôi chưa từng hình dung xương rồng có thể trở thành một món ăn, lại còn là một món ngon lạ miệng đến thế. Sau khi được bạn bè giới thiệu, nghe quá hấp dẫn, tôi đã phải tìm đến thưởng thức ngay trong buổi chiều đầu tiên đặt chân đến Quảng Bình. Quả thật, canh xương rồng cá đuối đã không làm chúng tôi thất vọng, với hương vị độc đáo, rất riêng biệt. Đây chắc chắn là một món ăn mà mọi du khách nên trải nghiệm ít nhất một lần khi ghé thăm biển Quảng Bình.”

 

Trong bối cảnh những đồi cát dần thu hẹp và xương rồng không còn mọc tràn lan như trước, đặc biệt khi món canh xương rồng cá đuối đã trở thành đặc sản phổ biến tại hầu hết các nhà hàng, quán ăn lớn ven biển, người dân làng cát Quang Phú như anh Sỹ càng ý thức sâu sắc về việc bảo tồn. Họ cần mẫn chiết cành, trồng mới những bụi xương rồng trên các đồi cát, trong vườn nhà, nhận thức rằng không có tài nguyên nào là vô tận. Nhờ vậy, xương rồng vẫn tiếp tục vươn mình mạnh mẽ giữa nắng gió và cát bỏng, và món canh xương rồng đậm đà hương vị vẫn thường xuyên hiện diện trên mâm cơm của người dân làng biển, để lại dấu ấn khó quên trong lòng du khách phương xa.