(QBĐT) – Đã tròn 10 năm tôi về làm dâu ở đất gió Lào. Trên chuyến xe chậm rì, đông đúc của 10 năm về trước, một chuyến xe chất chứa biết bao nỗi niềm của cô gái quyết định đến và định cư ở xứ sở của gió và cát, vượt qua khúc ngoặt ở Đèo Ngang, tôi có cảm giác như mình rơi bẫng vào một chảo lửa, dù gió thổi rào rạt. Anh mỉm cười nói với tôi rằng: “Đấy là gió Lào, đặc sản quê anh. Vào đến Quảng Bình, gió còn nóng nực hơn…”
“Em mới về em chưa thấy gì đâu/Chỉ có cát và gió Lào quạt lửa”. Tôi đã “vào đến xứ sở đó” với sự “tận hưởng” đúng như những câu thơ ấy của nhà thơ Xuân Quỳnh. Chỉ có điều này, tôi vẫn không thể nào lý giải được, cho đến tận bây giờ, rằng vì sao trong tôi, ngọn gió Lào ấy lại ánh lên những xúc cảm mạnh mẽ, nồng ấm đến vậy. Ngọn gió ấy đã “trú ngụ” ngàn đời nay trên mảnh đất này, để kịp đón tôi trong cơn bụi mịt mờ khi tôi đứng từ khu tập thể cũ kỹ ngày ấy nhìn ra phía trước là triền đê dọc sông Nhật Lệ.
 |
Giờ, những phòng máy lạnh đã xua tan cái nóng bỏng rát của gió Lào. Người đồng nghiệp, một hôm tâm sự với tôi rằng: “Anh không hợp điều hòa, anh thích mở cửa, hóng gió trời”. Anh tự nhận mình là kẻ gàn dở, khác người, nhưng có hôm tôi bắt gặp nỗi hoang hoải ấy, nơi anh: Ôi, gió Lào! Có âm sắc lạ lùng vang lên trong tiếng reo của anh, như thể anh bắt gặp lại một người bạn ấu thơ đã nhiều năm không gặp.
Tôi hiểu, nguyên nhân nhiều người xa xứ mà vẫn khắc khoải nhớ về mảnh đất này, mà nhớ nhất là… gió. Ngọn gió hình thành từ vịnh Ben Gan, khi qua lục địa Thái Lan, Lào đã để lại một phần hơi nước, đến dãy Trường Sơn hùng vĩ, nó bị chặn lại, thổi lên cao, gặp lạnh, rơi xuống chút hơi nước còn sót lại cho bên Tây Trường Sơn để rồi trong chặng cuối hành trình của mình chỉ còn lại gió khô, pha trộn với cái hơi sỏi đá được nắng hè nung nóng chạy qua làng mạc miền Trung trước khi tìm về với biển.
Ấy là những ngày hè trời trong xanh cao thẳm, chỉ có đôi chút gợn mây trắng trên bầu trời. “Em có nghe gió có vị gì không?”. Đó là hương vị của cái nóng… Là vị của mồ hôi, của cát bỏng quyện lại. Vị của tảo tần, hy sinh thầm lặng…
10 năm, tôi không thể cảm nhận hết nỗi nhọc nhằn ẩn trong ngọn gió ngàn đời nay vẫn thổi, nhưng lại thấy chất chứa bao yêu thương đằm sâu đã lắng lại. Bao người đã thì thầm “đã thương thì thương cho chắc”, đã cất cao giọng cho tôi nghe: “Gió Lào thổi rạc bờ tre/Chỉ nghe giọng nói đã nghe nhọc nhằn” để chỉ một thoáng nhìn tôi đã biết số phận mình dường như thuộc về xứ Quảng.
Về để thương đôi bàn tay gầy ruộc của bà chở gió mát bằng chiếc quạt mo. Về để thương bóng mẹ gió bạt xiêu trên triền đê mỗi trưa hè bỏng rát. Về để thương tấm áo cha ướt đẫm mồ hôi đã được hong khô trên cánh đồng lúa chín. Về để thương những người dân quê mộc mạc, chân thành, thương mến.
Mùa gió Lào, mùa những trái cau non theo gió rụng xuống trước sân nhà. Bà lại sai lũ trẻ nhặt về những trái cau để têm trầu. Gió Lào thổi mạnh đến nỗi, có lần còn làm bay cả tổ chim sâu mãi tít tận ngọn tre. Đôi chim sâu rơi xuống vạt rau, há chiếc mỏ tý xíu như cầu cứu… Tiếng gió thổi ù ù ngoài cánh đồng như muốn nuốt đi tiếng bà gọi chúng tôi lên lấy khoai, múc nước, giục mẹ nghỉ tay.
Khi gió Lào thổi ràn rạt, cũng là mùa lúa chín, mùa bới lạc. Lạc nhổ lên rồi, để ngoài đồng một buổi cho nắng khô queo, dễ dàng khi tước củ. Lũ trẻ sau thời khắc ôm lúa, dở lạc, nóng phải biết, gọi nhau nhảy ùm xuống sông cả tiếng đồng hồ giỡn nước. Mặc nắng chiếu, mặc gió thổi hầm hập, nỗi hồn nhiên ríu rít trên mặt nước sóng sánh lan xa…
Tôi đã về với những bờ đê nắng cháy da ấy, biết ơn cái bỏng rát đã bồi đắp cho tôi thấy sự vươn mình, dẻo dai, chỉ cho tôi thấy sức sống bền bỉ của những thứ cây cỏ tràn đầy sinh lực. Biết ơn hạt cát quê hương mẹ đã ru lớn những người con của mẹ. Nghệ nhân dân gian Võ Thị Hồng Liên, trong một cuộc gặp gỡ bất chợt đã hát cho tôi nghe bài hát hò khoan của bà về hạt cát quê hương. Hạt cát bé nhỏ, tưởng chừng như vô tri vô giác, nhưng nặng mang hồn đất, hồn người. Và đến hạt cát trên quê nghèo cũng “vẫn không chối bỏ mặt mình”.
Hay như nhà thơ Nguyễn Hữu Quý, người con quê hương Quảng Bình, trong bài thơ “Soi gương giáng ngọc” đã có những câu thổn thức về quê hương: “Ta về cuối ngọn sông sâu/Bới trong cát mặn tìm câu gọi đò/Có đêm thổn thức nhớ làng/Chiêm bao thấy cát trắng tràn chân mây”.
Chính những sâu nặng yêu thương khiến người đi không dứt. Đã quá nửa đời người, đôi mắt rưng rưng, vậy mà cái trảng cát mênh mông đất Quảng Bình mùa gió Lào năm xưa như vẫn bỏng nguyên trong nỗi nhớ cồn cào của ông.
Cũng giống như tôi, chưa thể cảm nhận hết, ngay cả người dân quê cũng tự nhận mình đi sao hết nổi chứ, những vất vả quê hương, đi sao hết nổi những tảo tần khuya sớm của cha, của mẹ. Nhưng, tôi đã biết: “Ngọn gió bỏng khi đi thành nỗi nhớ/Cát khô cằn ở mãi hóa yêu thương” (Xuân Quỳnh).
Hồng Nhung
